Sun Jatsen

Sun Jatsen 孫文 孫中山 孫逸仙
Persona informo
孫逸仙
Naskiĝo	12-a de novembro 1866 aŭ 24-a de novembro 1870 en Ĵongŝan, Ĉina Imperio aŭ eble Reĝlando Havajo
Morto	12-a de marto 1925 en Pekino, Ĉinio
Mortis pro	Naturaj kialoj vd
Mortis per	Hepata kancero vd
Tombo	Sun Yat-sen Mausoleum (en) vd
Religio	Kongregaciismo vd
Lingvoj	angla • ĉina vd
Loĝloko	San-Francisko • Haxell's Hotel vd
Ŝtataneco	Tajvano Dinastio Qing vd
Alma mater	Hong Kong College of Medicine for Chinese (en) (1887–1892) Boji Medical College (en) (1886–1887) Queen's College (en) ʻIolani School (en) (–1882) Punahou School (en) (–1883) Li Ka Shing Faculty of Medicine (en) vd
Partio	Kuomintang
Subskribo
Familio
Patro	Sun Dacheng (en) vd
Patrino	Madame Yang (en) vd
Gefratoj	Sun Mei (en) vd
Edz(in)o	Lu Muzhen (1885 – 1915) Soong Ching-ling (1915 – 1925)
Infanoj	Sun Fo (en)  ( Lu Muzhen (en) ) Fumiko Miyagawa (en)  ( Kaoru Otsuki (en) ) Sun Wan (en)  ( Lu Muzhen (en) ) Sun Yan (en)  ( Lu Muzhen (en) ) vd
Profesio
Okupo	politikisto kuracisto filozofo vd
Aktiva en	Honkongo vd
Postenoj Postenoj Extraordinary President of the Republic of China (en) (1921–1923) Great President of the Republic of China (en) (1912–1912) vd
Honorigoj Honorigoj  Ordeno de Merito pri Ŝtata Fondado vd
Membrecoj Membrecoj Ĉieltera Societo framasonismo vd
1-a Prezidento de Respubliko Ĉinio provizora
Dum	1-a de januaro 1912 – 1-a de aprilo 1912
Vicprezidento	Li Yuanhong
Antaŭulo	ofico ĵus kreita
Sekvanto	Yuan Shikai
vd	Fonto: Vikidatumoj
v • d • r

SUN Yatsen aŭ SUN Yat-sen aŭ SUN Jatsen kaj SUN Jacen inter aliaj literumoj kaj nomoj (naskiĝis la 12-an de novembro 1866 en Ĵongŝan, provinco Kuangtung, Ĉinio, mortis la 12-an de marto 1925 en Pekino)^[1][2][3] estis ĉina politikisto, kuracisto, kaj politika filozofo kiu servis kiel la unua provizora prezidento de la Ĉina Respubliko (1911–12) kaj la unua estis gvidanto de la ĉina Kuomintang (Naciisma Partio de Ĉinio). Li estis nomita la "Patro de la Nacio" en Respubliko Ĉinio kaj la "Pioniro de la Revolucio" en la Popola Respubliko Ĉinio pro sia ŝlosila rolo en la renverso de la Qing dinastio dum la Xinhai Revolucio de 1911. Sun estas unika inter la ĉinaj estroj de la 20-a jarcento ĉar li estis amplekse respektita kaj de la Komunista Partio de Ĉinio en Kontinenta Ĉinio kaj de la Naciisma Partio en Tajvano.^[4]

Sun estas konsiderata unu el la plej grandaj estroj de moderna Ĉinio, sed lia politika vivo estis konstanta luktado kaj ofta ekzilo. Post la sukceso de la revolucio en 1911, li tuj rezignis kiel prezidanto de la ĵus fondita Respubliko Ĉinio kaj lasis la postenon al Ĝuan Ŝikai. Li tuj iris al ekzilo en Japanion pro sekureco, sed revenis kaj trafis revolucian registaron en Suda Ĉinio, kiel defio al la militsenjoroj kiuj kontrolis multon de la lando. En 1923, li invitis reprezentantojn de la Komunista Internacio al Kantono (Gŭangdongo) por reorganizi sian partion kaj formi rompiĝeman aliancon kun la Komunista Partio de Ĉinio. Li ne vivos por vidi sian partion unuigi la landon sub regado de sia sukcedanto, Ĉiang Kai-ŝek, en la Norda Ekspedicio. Li mortis en Pekino pro vezik-kancero en 1925.^[5]

La ĉefa heredo de Sun estas lia politika filozofio konata kiel la Tri Principoj de la Popolo: Mínzú (民族主義 Mínzúzhǔyì) aŭ naciismo (sendependigo el la eksterlanda dominado), Mínquán (民權主義 Mínquánzhǔyì) aŭ "popolrajtoj" (foje tradukita kiel "demokratio"), kaj Mínshēng (民生主義 Mínshēngzhǔyì) aŭ popolelteno (foje tradukita kiel "komunumismo" aŭ "bonfarismo").^[6][7][8]

1. ↑ Steinberg, Jessica (10a de Februaro 2021). "China's century-old support for Zionism surfaces in letter". The Times of Israel. Alirita la 11an de Aŭgusto 2022.
2. ↑ Singtao daily. Sabata eldono. 23a de Oktobro 2010. 特別策劃 section A18. Sun Yat-sen Xinhai revolution 100th anniversary edition 民國之父.
3. ↑ "Chronology of Dr. Sun Yat-sen". National Dr. Sun Yat-sen Memorial Hall. Arkivita el la originalo la 16an de Aprilo 2014. Alirita la 12an de Marto 2014.
4. ↑ Tung, William L. (1968). The political institutions of modern China. Springer publishing. ISBN 978-9024705528. pp. 92, 106.
5. ↑ (2a de Septembro 2016) “What did Sun Yat-sen really die of? A re-assessment of his illness and the cause of his death”, Chinese Journal of Cancer 35 (1), p. 81. doi:10.1186/s40880-016-0144-9. 
6. ↑ Three Principles of the People. Alirita 15a de Majo 2017 .
7. ↑ Schoppa, Keith R. (2000). The Columbia Guide to Modern Chinese History. Columbia university press. (ISBN 978-0231500371). pp. 73, 165, 186.
8. ↑ Sun, Yat-sen. (3a de Aŭgusto 1924) “三民主義：民生主義 第一講 [Three Principles of the People: People's living, Lecture 1]”, [1] (zh-Hant), p. 0129–0145. “我們國民黨提倡民生主義，已經有了二十多年，不講社會主義，祇講民生主義。社會主義和民生主義的範圍是甚麼關係呢？近來美國有一位馬克思的信徒威廉氏，深究馬克思的主義，見得自己同門互相紛爭，一定是馬克思學說還有不充分的地方，所以他便發表意見，說馬克思以物質為歷史的重心是不對的，社會問題才是歷史的重心；而社會問題中又以生存為重心，那才是合理。民生問題就是生存問題......”. Arkivigite je 2019-05-11 per la retarkivo Wayback Machine