Arkitektura

Arkitektura giza habitataren espazioaren diseinuaz —bereziki eraikin eta egituren diseinuaz— arduratzen den zientzia eta artea da^[1]. Gaur egun arkitekturaren diziplinatik kanpo jo arren, bai hirigintza bai ingeniaritza zibila oso estuki lotuta daude arkitektoen zereginarekin. Izan ere, arkitektura oso diziplina zabala da, artea eta teknika batzen dituena.

Gizakiak bere lehen etxebizitzak eraiki zituenean sortu zen arkitektura, eta atal desberdinak ditu eraikuntza bakoitzaren erabilpenaren arabera:

• arkitektura zibila, eraikin eta monumentu publiko edo pribatuak eraikitzeko artea
• arkitektura militarra, harresi eta gotorlekuak egiteko artea
• arkitektura hidraulikoa, ura garraiatu eta erabiltzeko edo horren azpian eraikitzeko artea
• ontzi arkitektura, itsasontziak egiteko artea;
• arkitektura erlijiozkoa, tenplu, monasterio, hilobi eta bestelako erlijiozko eraikinak eraikitzeko artea.

Arkitekturaren diseinuak lantzen ditu masa, espazioa, bolumena, testura, argia, ekaiak, planoak eta elementu pragmatikoak, bai eta kostuak, eraikuntza eta teknologia, helburu estetikoa, funtzionala eta, maiz, artistikoa lortzeko.

Hainbat zibilizazio historiko, askotan, euren arkitektura-lanen bidez ezagutzen dira batez ere, baita zenbait hiri, eskualde eta kultura ere. Eraikin batzuk, Egiptoko piramideak eta Partenoia esaterako, kultura ikurrak dira, eta kontzientzia publikoaren katebegi garrantzitsu bat osatzen dute.

1. ↑ Arkitektura sarrera Euskaltzaindiaren hiztegian. Kontsulta: 2020-10-18