Azken arbaso komun unibertsala

Azken arbaso komun unibertsala edo ingelesez LUCA (last universal common ancestor), egungo organismo bizidun guztien arbaso komun berriena da. Lurra duela 4.500 milioi urte sortu zen arren, LUCA duela 3.700-3.800 milioi urte inguru sortu zela dago onartuta, gaur egun ezagutzen ditugun bizidunei oinarria eskainiz^[1]. Duela gutxi egindako ikerketa batek, LUCA duela 4.320-4.520 milioi urte agertu zela ondorioztatu da^[2], baina berriki egindako aurkikuntza bat da eta pil pilean dagoen gai bat denez, eztabaida dago.

Bizitzaren zuhaitz filogenetiko onartuena, rRNA molekulen araberakoa da, Carl R. Woese eta George E. Fox-ek 1977an proposatutakoa^[3]. Zuhaitz honetan, oinarrizko 3 domeinuak sailkatzen dira, "Eubacteria", "Archaea" eta "Eukaryota". Bertan, rRNA molekularen azterketaren ondorioz, Achaea-k eta Eukaryota-k ardatz filogenetiko berdinetik datozela frogatu zen, Eubacteria domeinua ez bezala eta ebolutiboki, Archaea-k, Eukaryota-k baino primigenioagoak direla ikusi zen. Ondorioz, argazkian azaltzen den moduan, LUCA izan zen Eubacteria eta Archaea filogenetikoki banatzean existitzen zen biziduna eta bertatik sortu ziren ebolutiboki aurreratuagoak diren bizidun guztiak^[1].

LUCA-k izen ezberdinak har ditzake, "Progenote", Azken arbaso unibertsala (LUA, last universal ancestor), azken arbaso komuna (LCA, last common ancestor) edota soilik arbaso unibertsala.

1. ↑ ^{a b} Brock: Biología de los microorganismos. Pearson Educación ISBN 9788490352793..
2. ↑ (Ingelesez) Mahendrarajah, Tara A.; Moody, Edmund R. R.; Schrempf, Dominik; Szánthó, Lénárd L.; Dombrowski, Nina; Davín, Adrián A.; Pisani, Davide; Donoghue, Philip C. J. et al.. (2023-11-17). «ATP synthase evolution on a cross-braced dated tree of life» Nature Communications 14 (1): 7456.  doi:10.1038/s41467-023-42924-w. ISSN 2041-1723. (Noiz kontsultatua: 2024-03-07).
3. ↑ (Ingelesez) Woese, Carl R.; Fox, George E.. (1977-11). «Phylogenetic structure of the prokaryotic domain: The primary kingdoms» Proceedings of the National Academy of Sciences 74 (11): 5088–5090.  doi:10.1073/pnas.74.11.5088. ISSN 0027-8424. PMID 270744. PMC PMC432104. (Noiz kontsultatua: 2024-03-05).