Dipolo

Elektromagnetismoan bi dipolo mota bereizten dira (hitza grezieratik dator (δίς (dis)^[1], "bi aldiz"​ y πόλος (polos)^[1][2]):

• Dipolo elektriko batek edozein sistema elektromagnetikotan dauden karga positiboak eta negatiboak bereizten ditu. Sistema horren adibide sinple bat magnitude bereko eta kontrako zeinuko karga elektriko pare bat da, distantzia txiki batez bereizia. (Dipolo elektriko iraunkor bati electret deritzo)
• Dipolo magnetikoa korronte elektrikoko sistema baten zirkulazio itxia da. Adibide bat korronte konstantea duen alanbre-begizta bakarra da.^[3][4]

Dipoloak elektrikoak zein magnetikoak izan, momentu dipolarra dute ezaugarri, hau da, bektore-kantitate bat. Dipolo elektriko bakunaren kasuan, momentu dipolar elektrikoak karga negatibotik karga positibora du norabidea eta haren magnitudea karga bakoitzaren indarra eta kargen arteko tartearen biderketa da. Zehazteko: momentu dipolarra definitzean beti hartu behar da kontuan "muga dipoloa", non karga sortzaileek 0ra konbergitu behar duten eta, aldi berean, kargaren indarrak infinituraino dibergitu behar duen, horrela, produktua konstante positibo bezala mantentzeko.

Korronte magnetikoaren begiztarentzat (dipoloa), momentu dipolar magnetikoa begizta zuloan zehar doa (eskuineko eskuaren arauaren arabera), eta begiztan dagoen korrontearen magnitude bera du begiztaren azaleragatik biderkatuta.

Korronte magnetikoko begizten antzera, elektroi-partikulak eta beste oinarrizko partikula batzuek momentu dipolar magnetikoak dituzte, elektroi batek korronte-begizta oso txiki batek sortutako eremu magnetiko bera sortzen baitu.^[5] Hala ere, elektroi baten momentu dipolar magnetikoa ez da korronte-begizta batengatik, baizik eta elektroiaren propietate intrintseko batengatik.

Iman iraunkor batek elektroien berezko momentu dipolar magnetikoari esker lortzen du bere magnetismoa. Barra magnetiko baten bi muturrak poloak dira (ez nahastu monopoloekin) eta "iparraldea" eta "hegoaldea" bezala bereizten dira. Lurraren eremu magnetikoari dagokionez, barra magnetikoaren polo bakoitzak Lurraren polo bakoitzera joko luke: iparrak iparburua eta hegoak hegoburura, hurrenez hurren. Barra magnetikoaren momentu dipolarrak bere hego magnetikotik ipar polo magnetikora seinalatzen du. Iparrorratz magnetiko batean, barrako iman baten ipar poloa iparraldera begira dago. Halaber, horrek esan nahi du Lurreko ipar polo geomagnetikoa bere momentu dipolarreko hego poloa dela, eta alderantziz.

Dipolo magnetikoak sortzeko ezagutzen diren mekanismo bakarrak korronte-begiztak edo spin mekaniko kuantikoa dira, monopolo magnetikoak inoiz ez baitira esperimentalki frogatu.

1. ↑ ^{a b} δίς, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
2. ↑ «dipole, n.». Oxford English Dictionary (second edición). Oxford University Press. 1989.
3. ↑ Charles A., Brau. Modern Problems in Classical Electrodynamics. Oxford University Press ISBN 0-19-514665-4..
4. ↑ David J., Griffiths. (1999). Introduction to Electrodynamics. Prentice Hall ISBN 0-13-805326-X..
5. ↑ David J., Griffiths. (1994). Introduction to Quantum Mechanics. Prentice Hall ISBN 978-0-13-124405-4..