Gotiko (hizkuntza)

Gotikoa
Datu orokorrak
Hiztunak	Hizkuntza hila
Eskualdea	Jatorriz, gaurko Alemaniako hainbat eskualdetan
UNESCO sailkapena	6: galdua
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza indoeuropar hizkuntzak germaniar hizkuntzak East Germanic (en)
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	hizkuntza azentuala eta hizkuntza fusionatzailea
Alfabetoa	Gothic script (en) eta alfabeto errunikoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-2	got
ISO 639-3	got
Ethnologue	baliorik ez
Glottolog	goth1244
Wikipedia	got
Linguasphere	52-ADA
Linguist List	got
UNESCO	358
IETF	got

Gotikoa^[1] ekialdeko germaniar hizkuntza zen, gaur egun hizkuntza hila da. Burgundieratik hurbil zegoen eta godoen berezko hizkuntza zen, hala ostrogodo nola bisigodoena.

Gure garaiaren lehen mendeetan gaurko Alemaniako hainbat eskualdetan hitz egiten zen, baina IV. eta V. mendeetako inbasioen bidez bere erabilera Europako lurralde zabaletara hedatu zen Bulgaria eta Krimeatik Italia eta Iberiar penintsulara. VII. menderako desagertutzat jotzen da, salbuespen bitxi batekin: XVIII. mendera arte gotikoz mintzatzen zen gizatalde batek iraun zuen Krimean, XVI. mendean aurkitu zenez. Otomandar Inperioko flandriar enbaxadorearen gutun bat kontserbatzen da; bertan germaniar hizkuntza bat hitz egiten omen zuen eta ohitura germanikoak zituen herri bateko ordezkari birekin bildu zela adierazten zuen. Enbaxadoreak berak hitz eta esaldi lexiko txikia bildu zuen, 18 zenbaki eta abesti baten lehen hiru ahapaldiak.

Gaur egun hizkuntza hau hizkelgi ostrogotikotik zetorkeela uste da.

Hala ere, gotikoa idatzita iritsi zaigu Ufilas apezpikuaren eskutik, IV. mendean Danubio inguruan misiolari ibili zena. Ufilasek Biblia gotikora isuri zuen eta horretarako alfabeto bat sortu zuen, 27 hizkiz osatutako alfabeto gotikoa (25 alfabeto grekotik eta 2 errunikotik)^[2]

Alfabeto hau ezkerretik eskumara idazten zen eta idazkera jarraian (hitz arteko banaketarik gabe). Biblia hau zatika baino ez da iritsi gaurko egunetara. Atal gehienak VI. mendean aurkitu ziren Italia iparraldean.

Alfabeto errunikoan dauden inskripzio batzuez aparte, hau da germaniar hizkuntza betetik iritsi zaigun lekukotasunik zaharrena.

Gotiko zaharra eta Krimeakoa baliatuz fideltasun handiarekin berreraiki ahal izan da hizkuntza hau.

• Gramatika
  • Bokal luze eta laburrak ezberdintzen ziren.
  • Genero bi (maskulinoa eta femeninoa) eta numero bi (bakuna eta anitza) zeuzkan.
  • Lau deklinazio kasu zeuden (nominatiboa, akusatiboa, genitiboa eta datiboa), adjektiboetan ere islatzen zirenak.
  • Aditza indikatibo eta subjuntiboan jokatzen zen, aldi bietan (orainaldi eta lehenaldia), eta halaber hiru numerotan (bakuna, anitza eta bitarra).

• Lexikoa
  • Arrautza ada
  • Harri ael
  • Sagar apel
  • Txar atochta
  • Bizar bars
  • Ez ni
  • Guztia allata
  • 1 ains
  • 2 twai
  • 3 theija
  • 4 fidwor
  • 5 fimf
  • 6 saihs
  • 7 sibun
  • 8 ahtau
  • 9 niun
  • 10 taihun
• Dialektoak
  • Ostrogodoa
  • Bisigodoa
  • Krimeako godoa

1. ↑ 47. araua - Hizkuntza hilak eta klasikoak. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2010-12-23).
2. ↑ Baina ikusi Fausto Cercignani, The Elaboration of the Gothic Alphabet and Orthography, Indogermanische Forschungen, 93, 1988, 165-185.