Kuartzo

Kuartzoa
Tibet mendian aurkitutako kuartzo kristalak
Ezaugarri orokorrak
Kategoria	Silikatoa, oxido minerala
Formula	SiO2
Dana sailkapena	75.01.03.01 (tektosilikatoak)
Nickel-Strunz sailkapena	4.DA.05 (oxidoak)
Sistema kristalino	α kuartzoa: Trigonala β kuartzoa: Hexagonala
Talde espazial	Kuartzo (α) baxua= P 3221 Kuartzo (β) altua= P 3121
Talde puntual	trigonal-trapezoidal (en)
Zelda unitatea	a = 4,9133 Å , c = 5,4053 Å; Z = 3
Masa molarra	60.08 g/mol
Eponimoa	cross vein (en)
Identifikazioa
Kolorea	Aldakorra: gardena, zuria
Habitoa	6 aldeko prisma, 6 aldeko piramide batean amaitzen dena (tipikoa), drusoa, ale finetik mikrokristalinora, masiboa
Fraktura	Konkoidala
Gogortasuna Mohs eskalan	7 Mohs eskalan. Balio txikiagoak aldaera ezpuruagoetan.
Distira	Beirakara; Opakua masiboa denean.
Pleokroismoa	Bat ere ez
Birrefringentzia	+0,009
Marra	Zuria
Dentsitate erlatiboa	2,65 g/cm
Urtze puntua	1670 °C (β tridimita) 1713 °C (β kristobalita)
Disolbagarritasuna	Disolbaezina; 1 ppm 400 °C-an, 2600 ppm 500 °C-an

Kuartzoa silizio- eta oxigeno-atomoz osatutako mineral kristalino gogorra da. Atomoak SiO₄-ren silizio-oxigenozko tetraedro-egitura jarraitu batean lotuta daude, eta oxigeno bakoitza bi tetraedroren artean banatzen delarik, SiO₂-aren formula kimiko orokor bat ematen du. Kuartzoa kontinente-lurrazaleko bigarren mineralik ugariena da, feldespatoaren atzetik.^[1]

Kuartzoa bi formatan ager daiteke: α kuartzoa (normala) eta β kuartzoa (tenperatura altukoa), biak kiralak izanik. α kuartzoaren β kuartzorako eraldaketa 573 °C-an gertatzen da bat-batean (846 K; 1063 °F). Eraldaketarekin batera bolumen-aldaketa nabarmena gertatzen denez, erraz eragin dezake tenperatura-atalase hori zeharkatzen duten zeramikaren edo arroken haustura.

Hainbat kuartzo-aldaera daude, eta horietako batzuk harribitxi eta erdi-bitxiak dira. Antzinatik, kuartzo-aldaerak izan dira harri gogorreko bitxiak eta tailuak egiteko mineral erabilienak, bereziki Eurasian. Kuartzoa Mohs gogortasun-eskalan 7 balioa hartzen duen minerala da. Mohs eskala material baten gogortasuna zehazteko marratze-metodo kualitatiboa da.

1. ↑ Anderson, Robert S.; Anderson, Suzanne P.. «Coastal geomorphology» Geomorphology (Cambridge University Press): 502–531. ISBN 978-0-511-79482-7. (Noiz kontsultatua: 2020-11-26).