Permiar

Permiar
Permiar PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
Permiarreko denbora-lerro grafikoa ikus • ezt. • ald. -300 — – -295 — – -290 — – -285 — – -280 — – -275 — – -270 — – -265 — – -260 — – -255 — – -250 — Paleozoiko Mz Karbonifero Permiar Triasiko Cisuraliar Guadalup Lopin Asseliar Sakmariar Artinskiar Kunguriar Roadiar Wordiar Capitaniar Wuchiapingiar Changhsingiar         ← Permo-Triasiar iraungipen masiboa ← Capitaniarreko masa iraungitzea ← Olsonen iraungitzea Nazioarteko Estratigrafia Batzordearen arabera, Permiarraren banaketa (2022)[1] Ardatz bertikala: orain dela milioi urte.
Kronologia
Hasiera	duela 298.900.000 urte
Amaiera	duela 252.000.000 urte
Honen parte da	Paleozoiko eta ICS Standard Global Chronostratigraphic (Geochronologic) Scale (en)
Osatuta	Lopingiar Guadalupian (en) Cisuraliar
Etimologia
Honen izena darama	Great Perm (en) eta Perm Governorate (en)
←Karbonifero Permiar →Triasiko

Permiarra Paleozoiko aroko azken periodo geologikoa da. Orain dela 299 milioi urte hasi zen, eta duela 251 milioi urteko iraungipen masiboarekin amaitu zen.

Periodo honi Perm hiri errusiarrak ematen dio, Roderick Murchison eskoziarrak Permen 1841ean aro hori identifikatu zuelako lehena aldiz.

Garai honetan, mundua bi kontinentetan bananduta zegoen, Pangea superkontinentearen eta Cathaysia kontinentearen artean. Bi kontinenteak Panthalassa izeneko ozeano global batez inguratuta zeuden. Ondorioz, Permiarren klimatologia askotan askoz lehorragoa zen pasa den Karbonifero periodoaren klimatologiarekin konparatzen badugu. Oihan karboniferoaren erortzeak basamortuko eremu zabalak utzi zituen barnealde kontinentalaren barruan.

Amniotoak, baldintza lehorrago horiei hobeto aurre egin ziezaieketen, eta, beraz, beren arbaso anfibioak ordezkatu zituzten. Permiar periodoan lehenengo amniotoak dibertsifikatu ziren sinapsidoetan eta sauropsidoetan. Bi klado horietatik, ugaztunak, dortokak, lepidosauriosak eta arkosausarioak garatu ziren Mesozoikoan zehar.

Zenbait autorek iraungitze-gertaerak baieztatzen dituzte Permiarrean. Permiako Goiztiarraren amaieran (Cisuraliarra), fauna errotazio handia ikusi zen. "Pelycosaurio" sinapsi primitiboen leinu gehienak desagertu egin ziren, eta terapsido aurreratuagoek ordezkatu zituzten. Permiarra Permo-Triasiko iraungitze-ekitaldiarekin amaitu zen. Lurraren historiako suntsipen masibo handiena izan da momentuz (Permiarrean gertatu ziren hiruzpalau krisietatik azkena). Itsas espezieen ia % 81 eta lehorreko espezieen % 70 hil ziren, Siberiako trapen erupzioarekin lotuta. Garaiko biosferak denbora asko behar izan zuen hondamendi honetatik errekuperatzeko. Periodo triasikoa hasterakoan, 30 milioi urte pasa ziren ekosistemen pasa den biodibertsitatea leheneratu baino lehen.^[2][3][4][5]

1. ↑ International Commission on Stratigraphy.
2. ↑ Selley, Richard C.; Cocks, Leonard Robert Morrison; Plimer, Ian R.. (2005). Encyclopedia of geology. Elsevier-Academic press ISBN 978-0-12-636380-7. (Noiz kontsultatua: 2024-11-07).
3. ↑ Gradstein, Felix M.. (2016). A concise geologic time scale 2016. Elsevier ISBN 978-0-444-63771-0. (Noiz kontsultatua: 2024-11-07).
4. ↑ Murchison, Roderick Impey; Verneuil, Edouard de; Keyserling, Alexander (Alexander). (1845). The geology of Russia in Europe and the Ural mountains. London : J. Murray ; Paris : P. Bertrand (Noiz kontsultatua: 2024-11-07).
5. ↑ Loret, M. Henri. (1866-01). «De L'herbier Connu Sous Le Nom D'Herbier, Magnol» Bulletin de la Société Botanique de France 13 (2): 101–106.  doi:10.1080/00378941.1866.10825096. ISSN 0037-8941. (Noiz kontsultatua: 2024-11-07).