Sudeteak

Sudeteak
Datu orokorrak
Mendirik altuena	Sněžka
Mota	mendikate, geomorphological subprovince (en) eta erdi-mailako mendi
Luzera	300 km
Zabalera	50 km
Azalera	49.739 km²
Eponimoa	Erraldoien mendiak Jeseníky (en)
Geografia
Koordenatuak	50°44′10″N 15°44′24″E / 50.7361°N 15.74°E / 50.7361; 15.74
Mendikatea	Bohemian Massif (en)

Sudeteak (alemanez: Sudeten, txekieraz eta polonieraz: Sudety) Bohemia eta Silesia eskualdeen arteko mendikatea da. Gailurrik garaiena Sněžka mendia da (1.602 metro), Txekiar Errepublika eta Poloniaren arteko mugan^[1].

Baso ustiakuntza, nekazaritza, meatzaritza eta oihalgintza dira ekonomia jarduerak, beirazko eta portzelanazko lanekin batera. Txekiako printzeek XII. eta XIV. mendeetan eskulangileak eta meatzariak ekarri zituzten Alemaniatik eta han kokarazi. Harrezkero, txekiarren eta alemaniarren arteko gatazkak ugari izan dira Bohemiako historian.

Sudeteetako alemaniarrak deitu izan dira Bohemiako, Moraviako eta Silesiako alemaniarrak, sudete deituak. Hitler-ek aginpidea (1933) eskuratuz gero^[2], bertako germaniarrek autonomia lortu zuten eta, Konrad Heinlein buru zutela, 1938an beren lurraldea Alemaniaren mende gera zedin eskatu zuten. Urte hartako irailaren 29an, Munich-en Alemaniak, Italiak, Britainia Handiak eta Frantziak sinaturiko itunek gatazka ekarri zuten eta lurralde hura Alemaniaren mende geratu zen. 1945ean Potsdam-go itunen arabera, lurralde horiek Txekoslovakiari itzuli eta sudeteak handik egotzi zituzten (1938an 3.200.000 ziren eta 160.000 bakarrik 1946an)^[1].

1. ↑ ^{a b} http://www.euskara.euskadi.eus/r59-lurcontd/eu/contenidos/termino/_c05495/eu_s_3147/s3147.html
2. ↑ https://web.archive.org/web/20160916075521/http://paperekoa.berria.eus/papera_inprimatu.php?htmla=BERRIA&urtea=y2008&hilabetea=m01&eguna=d20080130&orria=p00026007