Turkesa | |
---|---|
Ezaugarri orokorrak | |
Kategoria | Minerala |
Formula | CuAl6(PO4)4(OH)8·4H2O |
Dana sailkapena | 42.9.3.1 |
Nickel-Strunz sailkapena | 8.DD.15 |
Sistema kristalino | Triklinikoa |
Talde espazial | triclinic-pedial (en) |
Eponimoa | Turkia |
Identifikazioa | |
Kolorea | Urdina, urdin berdexka, berdea |
Habitoa | Masiboa, nodularra |
Esfoliazioa | Ona edo perfektua |
Distira | Ezkoaren antzekoa edo azpibeirakara |
Disolbagarritasuna | Disolbagarria HCl-tan |
Turkesa aluminiodun eta kobredun mineral fosfato opaku berde-urdina da, kolore bati izena emate diona. Turkesaren formula kimikoa CuAl6(PO4)4(OH)8·4H2O da. Sistema triklinikoan kristaltzen da; gogortasuna, 6koa du Mohs eskalan, eta aski hauskorra da.
Harribitxi gisa oso erabilia izan den substantzia arraroa da. Oso balioetsia izan da milaka urtez, baina egun, beste bitxi opaku batzuek bezala, balioa galdu du imitazioen eta bitxi sintetikoen sarreraren ondorioz. Turkesa kolorekoa preziatuena da, nahiz berde-urdina edo berde-horia ere izan daitekeen.
K.a. 4000-3000 urteen bitartean jadanik Sinai penintsulako hobiak ustiatzen ziren. Turkia, Iran eta India izan dira Europaren hornitzaileak historian zehar; Ipar Afrika eta Siberia ere turkesa ekoizleak dira. Bestalde, Ipar Amerikako indiarrek mendez mende ustiatu zituzten egungo Estatu Batuetako hego-mendebaldeko meategiak.