Ureztatze

Ureztatzea (ureztaketa, ureztapena) edo garaztatzea lurzoruari ura artifizialki gehitzea da. Nekazaritzan eta lorezaintzan erabiltzen da gehienbat, laboreen hazkundea azkartu eta handitzeko, lorategietako landareak berde mantentzeko eta, oro har, paisaiak mantentzeko, leheneratutako lurrak landarez azkarrago hornitzeko, landareak izoztetik babesteko, eta beste hainbat jardueretarako. Ureztatzearen aldean, euriak ekarritako hezetasunean oinarritutako nekazaritzari lehorreko nekazaritza deritzo.

Ureztatzea nekazaritzaren funtsezko alderdia izan da duela 5.000 urte baino gehiagotik, eta mundu osoko kultura askok garatu dute. Ureztatzeak lagundu egiten du lurra lantzen, paisaiak mantentzen eta eremu lehorretan eta eurite ertaineko garaietan lurzoru nahasiak landarez ornitzen. Erabilera horiez gain, laboreak izotzetatik babesteko^[1], zereal-soroetako sasien hazkuntza eragozteko eta lurzoruaren sendotzea aurreikusteko ere erabiltzen da ureztatzea. Ganadua hozteko, hautsa gutxitzeko, hondakin-urak kentzeko eta meatze-lanetan laguntzeko ere erabiltzen da. Leku jakin bateko azaleko eta azpi-azaleko urak kentzea dakar drainatzeak, eta, askotan, ureztatzearekin batera aztertzen da.

Ureztatzeko hainbat metodo daude, eta landareak urez hornitzeko moduan bereizten dira. Gainazaleko ureztapena, grabitate bidezko ureztapena izenez ere ezaguna, ureztatzeko modurik zaharrena da, eta milaka urtetan erabili izan da. Ihinztadura bidezko ureztaketan, ura zelai barruko leku zentral batera edo gehiagora joaten da, eta presio handiko ur-gailuen bidez banatzen da. Mikro-ureztatzean, ura, behe-presiopean, hodi-sare baten bidez banatzen da, eta deskarga txiki gisa aplikatzen du landare bakoitzean. Ihinztadura bidezko ureztaketak baino presio eta ur-fluxu gutxiago erabiltzen du mikro-ureztatzeak. Tantakako ureztapenak landareetako sustrai-eremuari ura ematen dio, zuzenean. Azpi-irrigazioa urte askoan erabili izan da ur-geruza freatiko altuak dituzten eremuetako soroetan. Horretarako, ur-geruza freatikoa artifizialki altxatu behar da landareen sustrai-eremuaren azpiko lurzorua hezetzeko.

Ureztatzeko ura etor daiteke: lurpeko uretatik (iturburu edo putzuetatik), azaleko uretatik (ibai, aintzira edo urtegietatik) edo iturri ez-konbentzionaletatik, hala nola tratatutako hondakin-urak, ur gatzgabetua, drainatze-ura edo laino-bilketa. Ureztapena euriaren osagarri izan daiteke, ohikoa baita munduko leku askotan lehor-nekazaritzarako, edo ureztatze osoa izan daiteke, non laboreak oso gutxitan egoten diren euriaren edozein ekarpenen menpe. Ureztatze osoa ez da hain ohikoa, eta eurite oso txikiak dituzten paisaia idorretan soilik ematen da, edo laboreak urtaro euritsuetatik kanpoko eremu erdi idorretan landatzen direnean.

Ureztapenaren ingurumen-ondorioak hauek dira: ureztapenaren ondorioz lurzoruaren eta uraren kantitatean eta kalitatean gertatzen diren aldaketak eta ibai-arroen eta ureztatze-mailatik beherago diren uren baldintza naturaletan eta sozialetan izaten diren ondorioak. Ondorioak datoz ureztatze-sistemaren instalazioak eta funtzionamenduak eragiten duen baldintza hidrologikoetatik. Arazo horietako batzuen artean dago lur azpiko akuiferoak agortzea, gehiegizko ustiapena dela eta. Lurzorua gehiegi ureztatu daiteke banaketaren uniformetasun edo gestioarengatik txarragatik, eta horrek ura edo produktu kimikoak alferrik galtzea eta Uraren kutsadura ekar lezake. Gehiegizko ureztatzeak drainatze sakona eragin dezake maila freatikoen handitzeagatik, eta ureztatze-gazitasuneko arazoak eragin ditzake. Arazo horiek maila freatikoaren kontrola eskatzen dute, lurpeko drainatze baten bidez.

1. ↑ «Frost protection: fundamentals, practice, and economics - Volume 1» www.fao.org (Noiz kontsultatua: 2024-09-20).