Almaanya

Republik Federaal bu Almaanya
Bundesrepublik Deutschland

(Flag) (Coat of Arms)

Almaanya e dow laabi laamu ko leydi Almaañ (FRG),[f] ko leydi e nder Yuroopu hakkundeejo. Nde woni ko hakkunde maayo Baltik e maayo worgo to bannge worgo e Alpes to fuɗnaange. Dowlaaji 16 gonɗi heen ɗii ina njogii yimɓe ko ina tolnoo e 84 miliyoŋ neɗɗo e nder wertallo 357 569 km2 (138 058 miil2), ɗum noon ko leydi ɓurndi heewde yimɓe e nder Dental Yuroopu. Nde heddi ko to bannge worgo leydi Danemark, to bannge fuɗnaange leydi Poloñ e leydi Cekiya, to bannge funnaange ndi heddi ko leydi Farayse e leydi Luksemburg e leydi Belsik e leydi Pays-Bas. Laamorde leydi ndi e wuro ɓurngo heewde yimɓe ko Berlin e nokku kaalis mum mawɗo ko Frankfurt ; nokku ɓurɗo mawnude e nder wuro ko Ruhr.

Koɗki e ko woni hannde Almaañ fuɗɗii ko e Paleolitik les, tawi leƴƴi keewɗi ina njooɗii heen gila e jamaanu Neolitik haa jooni, ko ɓuri heewde ko Selt en. Leƴƴi Almaañ keewɗi ina njooɗii e woyla leydi Almaañ hannde gila e jamaanu ɓooyɗo. Diiwaan ina wiyee Germania winndaama ko adii hitaande 100. E hitaande 962, Laamu Almaañ waɗi ko ɓuri heewde e Laamu Room ceniingu. E nder teeminannde 16ɓiire, diiwanuuji worgo Almaañ ngonti nokkuuji mbayliigu Protestan en. Caggal konuuji Napoleyoŋ e fusde laamu Roma ceniingu e hitaande 1806, fedde Almaañ sosaa e hitaande 1815.

Hawtirde Almaañ e nder leydi-leydi hannde fuɗɗii ko ñalnde 18 lewru bowte hitaande 1866 e nanondiral hakkunde Almaañ worgo ngam sosde fedde Almaañ worgo nde Prussia ardii, caggal ɗuum wayliima e hitaande 1871 wonti laamu Almaañ. Caggal wolde adunaare adannde e wolde Almaañ 1918-1919, laamu nguu waylitii wonti leydi Weimar. Nazi en keɓti laamu e hitaande 1933, addani ɗum en sosde laamu nguu, wolde adunaare ɗimmere, e warngooji. Caggal nde wolde adunaare ɗimmere joofi to Yuroopu e sahaa njiimaandi Almaañ, e hitaande 1949, Almaañ fof yuɓɓinaama e nder politikaaji ɗiɗi ceertuɗi, ɗi njiimaandi mum en famɗi: Republique Federaal Almaañ, ɓurɗo anndireede Almaañ Hirnaange, e Republique Demokratik Almaañ , anndiraa Almaañ fuɗnaange, tawi Berlin ina jokki e darnde mum de jure Doole Nay. Republique Fedde Almaañ ko tergal sosngal Dental Faggudu Yuroopu e Dental Yuroopu, Republiik Demokaratik Almaañ ko leydi kominist e nder Bloc Fuɗnaange, tergal e nanondiral Warsaw. Caggal nde laamu kominist ardinoo to Fuɗnaange Almaañ yani, kawral Almaañ waɗi leyɗeele Almaañ fuɗnaange ɓooyɗe ɗee naati e Republiik Fedde Almaañ ñalnde 3 Oktoobar 1990.

Almaañ siforaama no leydi mawndi, jogiindi faggudu tiiɗndu ; ko kañum jogii faggudu ɓurndu mawnude e nder Yuroopu. Ko kañum woni doole winndereeje to bannge njulaagu, ganndal e karallaagal, ko kañum woni tataɓo e nder winndere ndee, ko kañum woni leydi tataɓiri ɓurndi mawnude e njulaagu e naatgol. Ko leydi ƴellitiindi ndi rokkata kisal renndo, njuɓɓudi cellal winndereyankoori, e jaŋde toownde tawa njoɓataa. Almaañ ko tergal Fedde Ngenndiije Dentuɗe, Goomu Yuroopu, OTAN e OCDE, kadi ko tergal sosngal Dental Yuroopu, G7 e G20. Ko kañum woni tataɓal ɓurngal mawnude e nokkuuji taariindi winndereeji UNESCO (54).