Betanzos

Betanzos

Brasón
Localización
43°16′45″N 8°12′38″O / 43.2792, -8.2106
Estado	España
Comunidade autónoma	Galicia
Provincia	Provincia da Coruña
Capital	Betanzos
Poboación
Poboación	13.261 (2024) (548,2 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Betanzos Mancomunidade de municipios da área da Coruña
Superficie	24,19 km²
Altitude	36 m
Comparte fronteira con	Abegondo Coirós Paderne Bergondo Oza-Cesuras
Santo padrón	Roque de Montpellier
Organización política
• Alcalde	Ramón García Vázquez
Eleccións municipais en Betanzos
Identificador descritivo
Código postal	15300
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	15009
Sitio web	betanzos.es

Betanzos é un concello e cidade da provincia da Coruña, que pertence á comarca de Betanzos. Segundo o IGE no ano 2017 tiña 12.941 habitantes (13.352 no 2015, 13.673 no 2010).

Betanzos foi unha vila creada polo rei Afonso IX, tras aceptar en 1219 o traspaso da poboación de Betanzos O Vello ao lugar de Castro de Untia.^[1] Betanzos viviu o seu auxe no baixo medievo, medrando polo comercio da pesca, o viño e dos fornos, e nela instauráronse fidalguías e gremios importantes.^[2] Foi declarada cidade do Reino de Galicia polo rei Henrique IV en 1465.^[1] Betanzos foi capital de provincia entre os séculos XVI e XVIII. As casas de Fonte de Unta, as súas murallas e portas, as súas igrexas como as de San Francisco e Azougue, a Torre de Lanzós ou a Torre do reloxo na igrexa de Santiago fan que sexa a referencia galega do gótico e unha cidade declarada conxunto histórico-artístico.^[3]

Outro patrimonio de interese de Betanzos son as súas igrexas románicas de Brabío, Pontellas ou Tiobre; os edificios neoclásicos de San Antonio de Padua, o Arquivo do Reino de Galicia ou o pazo de Piadela; e conxuntos modernistas como a Casa Núñez, a escola de García Naveira ou o Parque do Pasatempo.

A súa ría, coa súa marisma, e os ríos Mendo e Mandeo, que pasan por Betanzos e bordean a cidade, son parte da zona especial de conservación (ZEC) Betanzos - Mandeo. A ribeira de Piadela e a súa parte do encoro forman parte do ZEC Encoro de Abegondo - Cecebre. Destacan destes espazos a súa diversidade de ribeira, e da marisma no caso do Betanzos-Mandeo. Betanzos forma parte da reserva da biosfera das Mariñas Coruñesas e Terras do Mandeo.

O xentilicio é betanceiro,^[4] brigantino^[5] ou popularmente garelo.^{[Cómpre referencia]}

1. ↑ ^{1,0 1,1} Erro no código da cita: Etiqueta <ref> non válida; non se forneceu texto para as referencias de nome fvales_1991
2. ↑ Erro no código da cita: Etiqueta <ref> non válida; non se forneceu texto para as referencias de nome fornos
3. ↑ Erro no código da cita: Etiqueta <ref> non válida; non se forneceu texto para as referencias de nome D38501970
4. ↑ Costas González, Xosé-Henrique (2016). Os xentilicios de Galicia e dos outros territorios de lingua galega (PDF). Vigo: Universidade de Vigo. p. 42. ISBN 978-84-8158-706-7. 
5. ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para brigantino.