Guerra

Guerra

No sentido das agullas do reloxo desde arriba á esquerda:
Guerra antiga: estela dos voitres, c. 2500 a.C.
Guerra medieval: batalla de Hastings, 1066
Guerra moderna temperá: retirada francesa de Moscova, 1812
Guerra da era industrial: batalla do Somme, 1916
Guerra moderna: Desembarco de Normandía, 1944
Guerra nuclear: bombardeo atómico de Nagasaki, 1945

A guerra^[1] é un conflito armado entre estados, gobernos, sociedades ou grupos paramilitares como mercenarios, insurxentes e milicias.^[2][3][4] Caracterízase xeralmente por unha violencia extrema, destrución e mortalidade, utilizando forzas armadas regulares ou irregulares.

Aínda que algúns estudosos de belicoloxía consideran que a guerra é un aspecto universal e ancestral da natureza humana,^[5] outros argumentan que é o resultado de circunstancias socioculturais, económicas ou ecolóxicas específicas.^[6] Este tipo de conduta gregaria é extensible á maior parte dos homínidos^[7] e atópase estreitamente relacionado co concepto etolóxico de territorialidade.

A guerra é a forma de conflito socio-político máis grave. É quizais a máis antiga das relacións internacionais e xa no comezo das civilizacións se constata o enfrontamento organizado de grupos humanos co propósito de controlar recursos naturais ou humanos (conflitos entre cazadores nómades e recolectores sedentarios que desenvolveron o concepto de propiedade),^[8] esixir un desarme ou impor algún tipo de tributo, ideoloxía ou relixión, sometendo, despoxando e no seu caso destruíndo o inimigo, no que se podía chegar ao xenocidio.

As guerras prodúcense por múltiples causas, entre as que adoitan estar o mantemento ou o cambio de relacións de poder, dirimir disputas económicas, ideolóxicas, territoriais etc. En ciencia política e relacións internacionais, a guerra é un instrumento político, ao servizo dun estado ou outra organización con fins eminentemente políticos, xa que en caso contrario constituiría unha forma máis desorganizada aínda que igualmente violenta: o bandoleirismo por terra ou a pirataría por mar.

Segundo Richard Holmes, a guerra é unha experiencia universal que comparten todos os países e todas as culturas.^[9] Segundo Sun Tzu, «a guerra é o maior conflito de estado, a base da vida e a morte, o Tao da supervivencia e a extinción. Polo tanto, é imperativo estudala profundamente». Segundo Karl von Clausewitz, a guerra é «a continuación da política por outros medios».^[10]

As regras da guerra, e a existencia mesma destas, variaron moito ao longo da historia. O concepto de quen son os combatentes tamén varía co grao de organización das sociedades enfrontadas. As dúas posibilidades máis frecuentes son civís sacados da poboación xeral, xeralmente varóns novos, en caso de conflito, ou soldados profesionais formando exércitos permanentes. Tamén pode haber voluntarios e mercenarios. A combinacións de varios ou de todos estes tipos de militares son así mesmo frecuentes.

As formas de facer unha guerra dependen dos propósitos dos combatentes. Por exemplo, nas guerras romanas, que tiñan como obxectivo expandir o Imperio, o obxectivo militar principal eran os combatentes da nación que se ía conquistar, para incorporar o pobo unha vez conquistado ao imperio.^[11]

En ocasións faise distinción entre conflitos armados e guerras. De acordo con este punto de vista, un conflito só sería unha guerra se os belixerantes fixeron unha declaración formal da mesma. Nunha concepción da doutrina militar dos Estados Unidos non se fai distinción ningunha, referíndose aos conflitos armados como guerras de cuarta xeración.^[12]

1. ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para guerra.
2. ↑ "Definition of WAR". merriam-webster.com. Consultado o 2024. 
3. ↑ Reinel Sánchez, José (marzo de 2004). "Una respuesta a la pregunta "¿Qué es la guerra?"" (PDF). Aposta - Revista de Ciencias Sociales (6): 18. Consultado o 9 de outubro de 2016. 
4. ↑ Arabia Zúñiga, Ana María (2009). Nociones de la Guerra Internacional, del concepto clásico de la guerra a los conflictos de baja intensidad. Caso de estudio: guerra contra el terrorismo internacional en Afganistán (PDF) (en castelán). Universidad Colegio Mayor de Nuestra Señora del Rosario- Facultad de Relaciones Internacionales. p. 3-4. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 10 de outubro de 2016. Consultado o 9 de outubro de 2016. 
5. ↑ Šmihula, Daniel (2013). The Use of Force in International Relations. p. 67. ISBN 978-80-224-1341-1. 
6. ↑ James, Paul; Friedman, Jonathan (2006). "Globalization and Violence, Vol. 3: Globalizing War and Intervention". Sage Publications. Arquivado dende o orixinal o 2020. 
7. ↑ Guillermo Altares, "Viaje al origen de la guerra. Nuevos hallazgos indican que los conflictos bélicos son anteriores a las sociedades organizadas", en El País, 6-II-2016 http://cultura.elpais.com/cultura/2016/02/05/actualidad/1454697897_262483.html
8. ↑ José Manuel Nieves, "Una cruel matanza, la primera guerra de la Historia", en Abc de Madrid, 20-I-2016: http://www.abc.es/ciencia/abci-cruel-matanza-primera-guerra-historia-201601201857_noticia.html y Nuño Domínguez, "Paleoantropología. Una masacre hace 10.000 años habla sobre el origen de la guerra. Los restos de la primera matanza documentada entre cazadores y recolectores cuestionan que las sociedades primitivas fueron menos sanguinarias", El País, 20-I-2016: http://elpais.com/elpais/2016/01/20/ciencia/1453311077_947443.html
9. ↑ Holmes Richard, La experiencia de la guerra, capítulo 13 de Soldados, BBC, Londres, 1985
10. ↑ "Frases de Karl von Clausewitz". Arquivado dende o orixinal o 23 de maio de 2013. Consultado o 07 de outubro de 2017. 
11. ↑ Marón, Virxilio. "VI". Eneida. pp. 851–853. Ti, Romano, lembra que debes gobernar os pobos co Imperio / estas serán as túas artes / e impoñer a civilización con paz / perdoando aos vencidos e sometendo aos rebeldes. 
12. ↑ "Definción de Guerra de Cuarta Generación". definicionabc.com. Consultado o 2023.