Lingua francesa

Francés Français
Pronuncia:	[fʁɑ̃sɛ]
Falado en:	Alxeria, Bélxica, Benín, Burkina Faso, Burundi, Camerún, Canadá, Chad, Comores, Costa do Marfil, Francia, Gabón, Guinea, Guinea Ecuatorial, Haití, Líbano, Luxemburgo, Madagascar, Malí, Mauricio, Mauritania, Mónaco, Níxer, República Centroafricana, República Democrática do Congo, República do Congo, Ruanda, Seychelles, Senegal, Suíza, Togo, Vanuatu e Djibuti
Rexións:	Europa Occidental, América, África, rexión do océano Pacífico
Total de falantes:	77 millóns (primeira lingua) 128 millóns (primeira ou segunda lingua)[1]
Posición:	18
Familia:	Indoeuropeo  Itálico   Románico    Italo-occidental     Galoibérico      Galorrománico       Oïl        Francés
Status oficial
Lingua oficial de:	31 países
Regulado por:	Académie française
Códigos de lingua
ISO 639-1:	fr
ISO 639-2:	fre (B), fra(T)
SIL:	FRA
Mapa
Mapa da Francofonía Azul escuro: lingua oficial e nativa; azul: lingua oficial; azul claro: lingua da cultura; verde: minoritaria
Status
O francés está clasificado como "en estado seguro" polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[2]

O francés^[3] (le français [lə fʁɑ̃sɛ] ( escoitar) o la langue française [la lɑ̃ɡ fʁɑ̃sɛz]) é unha lingua romance da familia indoeuropea procedente do latín falado. Descendente do Latín vulgar do Imperio Romano, como todas as linguas romances. O francés evolucionou a partir do galo-romance, o latín que se fala na Galia, e máis concretamente no norte da Galia. Os seus parentes máis próximos son as linguas de oïl -linguas faladas historicamente no norte de Francia e no sur de Bélxica, que o francés (Francien) suplantou en gran medida. O francés tamén recibiu a influencia das linguas celtas nativas do norte da Galia romana, como Gallia Belgica, e da lingua franca dos invasores post-romanos. Na actualidade, debido ao antiga expansión de ultramar, existen numerosas linguas crioulas de base francesa, entre as que destaca o crioulo haitiano. Unha persoa ou nación francófona pode denominarse francófona tanto en galego como en francés.

O francés é lingua oficial en 29 países de varios continentes,^[4] a maioría dos cales son membros da Organización internacional da Francofonía (OIF), comunidade de 84 países que comparten o uso oficial ou o ensino do francés. O francés é tamén un dos seis idiomas oficiais utilizados nas Nacións Unidas.^[5] Fálase como primeira lingua (en orde descendente do número de falantes) en Francia; Canadá (especialmente nas provincias de Quebec, Ontario e Novo Brunswick, así como noutras rexións francófonas); Bélxica (Valonia e a Bruxelas-Rexión da capital); Suíza occidental (especificamente os cantóns que forman a rexión de Romandía); partes de Luxemburgo; partes dos Estados Unidos (os estados de Luisiana, Maine, Nova Hampshire e Vermont); Mónaco; a rexión italiana de Val de Aosta; e varias comunidades noutros lugares.^[6]

O francés é a terceira das linguas románicas en número de falantes, despois do castelán e do portugués. En 1999, o francés era a 11^a lingua máis falada no mundo, cuns 77 millóns de falantes como lingua materna (chamados francófonos) e uns 128 millóns no total, incluíndo os que a usan como segunda lingua.^[7][8] No 2015, aproximadamente o 40% da poboación francófona (incluíndo a segunda lingua e os falantes parciais) vivían en Europa, o 36% na África subsahariana e no océano Índico, o 15% no norte de África e Oriente Medio, 8% nas Américas, e o 1% en Asia e Oceanía.^[9] O francés é a segunda lingua materna máis falada na Unión Europea.^[10] Dos europeos que falan outras linguas nativamente, aproximadamente unha quinta parte é capaz de falar francés como segunda lingua.^[11] O francés é a segunda lingua estranxeira máis ensinada na UE. Todas as institucións da UE usan o francés como lingua de traballo xunto co inglés e o alemán; en determinadas institucións, o francés é a única lingua de traballo (por exemplo, no Tribunal de Xustiza da Unión Europea).^[12] O francés tamén é a décimo oitava lingua nativa máis falada do mundo, a quinta lingua máis falada por número total de falantes e a segunda ou terceira lingua máis estudada a nivel mundial (con preto de 120 millóns de aprendices a partir de 2017).^[13] Como resultado do colonialismo francés e belga a partir do século XVI, o francés foi introducido en novos territorios de América, África e Asia. A maioría dos falantes dunha segunda lingua residen na África francófona, en particular en Gabón, Alxeria, Marrocos, Tunisia, Mauricio, Senegal e Costa do Marfil.^[14]

Calcúlase que o francés ten uns 76 millóns de falantes nativos e uns 235 millóns de falantes diarios que o falan con fluidez;^[15][16][17] e entre 77 e 110 millóns de falantes que o falan como segunda lingua en distintos graos de dominio, principalmente en África.^[18] Segundo a OIF, aproximadamente 321 millóns de persoas en todo o mundo son "capaces de falar a lingua francesa".^[19] sen especificar os criterios para esta estimación nin a quen engloba.ontheuplocalfr2014 Segundo unha proxección demográfica liderada pola Universidade Laval e a Rede demográfica da Axencia Universitaria da Francofonía, o número total de falantes de francés alcanzará aproximadamente os 500 millóns en 2025 e 650 millóns para 2050.^[20] OIF estima 700 millóns para 2050, dos cales o 80% estarán en África.^[9]

O francés ten unha longa historia como lingua internacional de literatura e estándares científicos e é lingua primaria ou secundaria de moitas organizacións internacionais, incluíndo as Nacións Unidas, a Unión Europea, a Organización do Tratado do Atlántico Norte, a Organización Mundial do Comercio, o Comité Olímpico Internacional e o Comité Internacional da Cruz Vermella. En 2011, Bloomberg Businessweek clasificou o francés a terceira lingua máis útil para os negocios, despois do inglés e do chinés mandarín estándar.^[21]

Antes da segunda guerra mundial o francés era considerado a lingua internacional por excelencia, particularmente na diplomacia, e unha lingua franca no comercio, navegación e transporte.

1. ↑ Population Reference Bureau. "2012 World Population Data Sheet" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 21 de maio de 2014. Consultado o 2012-08-04. 
2. ↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022. 
3. ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para francés.
4. ↑ "In which countries of the world is this language spoken...". Consultado o 24 de xullo do 2022. 
5. ↑ "Official Languages". www.un.org (en inglés). 2014-11-18. Consultado o 24 de xullo do 2022. 
6. ↑ "Census in Brief: English, French and official language minorities in Canada". www12.statcan.gc.ca (en inglés). 2017-08-02. Consultado o 24 de xullo do 2022. 
7. ↑ La Francophonie dans le monde 2006–2007 publicado pola Organisation internationale de la Francophonie. Nathan Arquivado 14 de xaneiro de 2018 en Wayback Machine., París, 2007 en francés.
8. ↑ "Le français, langue en évolution. Dans beaucoup de pays francophones, surtout sur le continent africain, une proportion importante de la population ne parle pas couramment le français (même s'il est souvent la langue officielle du pays). Ce qui signifie qu'au fur et à mesure que les nouvelles générations vont à l'école, le nombre de francophones augmente : on estime qu'en 2015, ceux-ci seront deux fois plus nombreux qu'aujourd'hui. en francés Arquivado 17 de xaneiro de 2013 en Wayback Machine."
9. ↑ ^{9,0 9,1} "The status of French in the world". Arquivado dende o orixinal o 18 de setembro de 2015. Consultado o 25 de xullo do 2022. 
10. ↑ European Commission (xuño de 2012). "Europeans and their Languages" (PDF). Special Eurobarometro 386. Europa. p. 5. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2016-01-06. Consultado o 25 de xullo do 2022. 
11. ↑ "Why Learn French". Arquivado dende o orixinal o 2008-06-19. 
12. ↑ Develey, Alice (25 de febreiro de 2017). "Le français est la deuxième langue la plus étudiée dans l'Union européenne" – vía Le Figaro. 
13. ↑ "How many people speak French and where is French spoken". Consultado o 25 de xullo do 2022. 
14. ↑ (en francés) La Francophonie dans le monde 2006–2007 publicado pola Organisation internationale de la Francophonie. Nathan Arquivado 2018-01-14 en Wayback Machine., París, 2007.
15. ↑ Marie-Ève, Harton; Richard, Marcoux; Alexandre, Wolff; Sarah; Wagner, Jacob (novembro de 2014). Observatoire démographique et statistique de l'espace francophone, ed. "Estimation des francophones dans le monde en 2015" (pdf). Sources et démarches méthodologiques. odsef.fss.ulaval.ca. Québec. Consultado o 26 de xuño do 2022. .
16. ↑ "Ethnologue: French". Consultado o 26 de xullo do 2022. 
17. ↑ "Francophonie ("Qu'est-ce que la Francophonie?")". www.axl.cefan.ulaval.ca. 
18. ↑ "The World's Most Widely Spoken Languages". Arquivado dende o orixinal o 27 de setembro de 2011. 
19. ↑ "La langue française dans le monde" (PDF). Consultado o 26 de xuño do 2022. 
20. ↑ "Agora: La francophonie de demain". 24 de novembro de 2004. Consultado o 26 de xuño do 2022. 
21. ↑ Lauerman, John (30 de agosto de 2011). "Mandarin Chinese Most Useful Business Language After English". Bloomberg. New York. Arquivado dende o orixinal o 29 de marzo de 2015. O francés, falado por 68 millóns de persoas en todo o mundo e lingua oficial de 27 países, ocupa o segundo lugar. [despois do Mandarin].