Ogham | |
---|---|
Sorçh | Abbyrlhit |
Çhengaghyn | Yernish Vunneydagh, Shenn Yernish, Pictish[1], Shenn Loghlynish[2] |
Eash | 4oo-10oo eash BNJ |
ISO 15924 | ogam |
![]() | |
Notey: Bee cowraghyn sheeanagh ASE er y duillag shoh ayns Unicode, foddee. |
She abbyrlhit mean-eashagh leah eh Ogham (Shenn Yernish "Ogam" [ˈɔɣam], Yernish yeianagh [ˈoːm] ny [ˈoːəm]). Ta ymmyd jeant jeh son dy screeu Shenn Yernish son y chooid smoo (as ny keayrtyn, shennayr Bretnagh ny Bretnish) [3].
Ta mysh 400 screeuyn Ogham er mayrn, er claghyn ayns Nerin as Bretin Vooar. Ta'n chooid smoo jeu ayns linney eddyr Kerree (ayns Nerin Yiass) as Dyfed (ayns Bretin Yiass). Ta'n chooid elley nyn soie ayns Nerin Hiar-Yiass, Nalbin Heear, Mannin, as creeagh Ghevon as ny Corn. She enmyn sleih t'ayn son y chooid smoo.
Cha nel bun-ocklaght vaghtal ec y fockle ogham. Foddee dy row eh bentyn rish Yernish og-úaim (rinn-whomm), ta çheet er "whomm" jeant liorish rinn wappin.[4]
Ta screeuyn Ogham cooinaghtagh ry-akin ayns Nerin as Bretin, as beggan beg elley ayns Mannin, Sostyn, Nalbin as Shetlynn. Son y chooid smoo, she cowraghyn shellooderaght as claghyn cooinaghtyn v'ayn. Cha nel agh un screeuyn ayn bentyn rish peiagh as enney er ain: clagh cooinaghtyn Vortiporius, va ny ree Dyfed 'sy 6oo eash.[6]. Son y chooid smoo, she Yernish Bunneydagh as Shenn Yernish va screeut oc, er-lhimmey jeh adsyn ayns Nalbin: ny ta screeut orroo, s'cosoylagh dy nee Pictish t'ayn.