Daular Achaemenid | |||||
---|---|---|---|---|---|
𐎧𐏁𐏂 (peo) | |||||
| |||||
Suna saboda | Achaemenid dynasty (en) | ||||
Wuri | |||||
| |||||
Babban birni | Babylon (en) , Pasargadae (en) , Persepolis (en) , Susa (en) da Ecbatana (en) | ||||
Yawan mutane | |||||
Faɗi | 17,000,000 (500 "BCE") | ||||
• Yawan mutane | 3.09 mazaunan/km² | ||||
Addini | Zoroastra, Babylonian religion (en) da Ancient Egyptian religion | ||||
Labarin ƙasa | |||||
Bangare na | Achaemenid Period (en) , Medo-persia (en) da Persian Empire (en) | ||||
Yawan fili | 5,500,000 km² | ||||
Sun raba iyaka da |
Scythia (en)
| ||||
Bayanan tarihi | |||||
Mabiyi | Median Kingdom (en) , Neo-Babylonian Empire (en) , Lydia (en) , Twenty-sixth Dynasty of Egypt (en) , Massagetae (en) , Sogdia (en) , Gandhara Kingdom (en) da Neo-Elamite period (en) | ||||
Ƙirƙira | <abbr title="Circa (en) ">c. 550 "BCE": Middle chronology (en) | ||||
Rushewa | <abbr title="Circa (en) ">c. 330 "BCE" | ||||
Ta biyo baya | Daular Macedoniya, Twenty-eighth Dynasty of Egypt (en) da Sogdia (en) | ||||
Tsarin Siyasa | |||||
Tsarin gwamnati | sarauta da Theocracy | ||||
Ikonomi | |||||
Kuɗi | Persian daric (en) |
Daular Achaemenid | |||||
---|---|---|---|---|---|
𐎧𐏁𐏂 Xšāça | |||||
| |||||
Suna saboda | Achaemenid dynasty (en) | ||||
Wuri | |||||
| |||||
Babban birni | Babylon (en) , Pasargadae (en) , Persepolis (en) , Susa (en) da Ecbatana (en) | ||||
Yawan mutane | |||||
Faɗi | 17,000,000 (500 "BCE") | ||||
• Yawan mutane | 3.09 mazaunan/km² | ||||
Addini | Zoroastra, Babylonian religion (en) da Ancient Egyptian religion | ||||
Labarin ƙasa | |||||
Bangare na | Achaemenid Period (en) , Medo-persia (en) da Persian Empire (en) | ||||
Yawan fili | 5,500,000 km² | ||||
Sun raba iyaka da |
Scythia (en)
| ||||
Bayanan tarihi | |||||
Mabiyi | Median Kingdom (en) , Neo-Babylonian Empire (en) , Lydia (en) , Twenty-sixth Dynasty of Egypt (en) , Massagetae (en) , Sogdia (en) , Gandhara Kingdom (en) da Neo-Elamite period (en) | ||||
Ƙirƙira | <abbr title="Circa (en) ">c. 550 "BCE": Middle chronology (en) | ||||
Rushewa | <abbr title="Circa (en) ">c. 330 "BCE" | ||||
Ta biyo baya | Daular Macedoniya, Twenty-eighth Dynasty of Egypt (en) da Sogdia (en) | ||||
Tsarin Siyasa | |||||
Tsarin gwamnati | sarauta da Theocracy | ||||
Ikonomi | |||||
Kuɗi | Persian daric (en) |
Daular Achaemenid ko Daular Achaemeniya [1] (/ˈkiːmənɪd/; Old Persian, Xšāça, lit. 'The Empire' ko 'The Kingdom'), wacce kuma ake kira daular Farisa ta farko, [2] tsohuwar daular Iran ce da Cyrus mai girma ya kafa a shekara ta 550 BC. An kafa ta a Yammacin Asiya, a yanzu ita ce daula mafi girma a tarihi, wacce ta kai jimlar 5.5 million square kilometres (2.1×10 6 sq mi). daga Balkans da Masar a yamma zuwa tsakiyar Asiya da kwarin Indus a gabas.
Kusan ƙarni na 7 BC, Farisawa ne suka zaunar da yankin Farisa a kudu maso yammacin tudun Iran. Daga Farisa, Cyrus ya tashi ya ci daular Median da Lydia da Daular Neo-Babila, wanda ke nuna alamar kafa sabuwar mulkin daular a karkashin daular Achaemenid.
A zamanin yau, an san daular Achaemenid saboda shigar da ingantaccen tsarin gudanarwa na tsakiya, na hukuma; manufofinta na al'adu da yawa; gina haɗaddɗun ababen more rayuwa, irin su tsarin hanya da tsarin gidan waya da aka tsara; amfani da harsunan hukuma a faɗin yankunansa; da bunƙasa ayyukan farar hula, gami da mallakar manyan sojoji masu ƙwarewa. Ci gabanta ya ba da himma wajen aiwatar da irin wannan salon mulki ta wasu masarautu daban-daban daga baya.
A shekara ta 330 kafin haihuwar Annabi Isa, Alexander the Great, babban mai sha'awar Cyrus mai girma ya ci daular Achaemenid; cin nasarar ya nuna wata babbar nasara a yaƙin na daular Makidoniya da ke ci gaba da yi a lokacin. Kamar yadda mutuwar Alexander ta haifar da farkon zamanin Hellenistic, yawancin yankunan daular Achaemenid da ta rushe sun kasance ƙarƙashin mulkin Ptolemaic da kuma daular Seleucid, dukansu sun zama magaji ga Daular Makidoniya bayan rabuwar Triparadisus a cikin 321 BC. Mulkin Hellenanci ya kasance yana nan kusan karni guda kafin manyan Iraniyawa na tsakiyar tudu su kwato mulki a karkashin Daular Parthia.