Genghis Khan [note 1] (an haife shi a Temüjin; [note 2] c. 1162 -ga watan Agusta a ranar ashirin da biyar 25, 1227) shine wanda ya kafa kuma Babban Khan na farko (Sarkin sarakuna) na Daular Mongol, wandata zama daula mafi girma a tarihi bayan mutuwarsa. Ya hau kan karagar mulki ta hanyar hada kan da yawa daga cikin kabilun makiyaya na Mongol steppe da kuma shelanta shi a matsayin mai mulkin duniya na Mongols ko Genghis Khan. Da kabilun Arewa maso Gabashin Asiya da ke karkashin ikonsa, ya fara yunkurin mamaye Mongoliya, wanda a ƙarshe ya shaida cin galaba a kan yawancin kasashen Eurasia, da kuma kutse daga bangaren Mongoliya har zuwa yamma har zuwa Legnica a yammacin Poland da kuma kudu da Gaza. Ya kaddamar da yakin yaki da Qara Khitai, Khwarezmia, yammacin Xia da daular Jin a lokacin rayuwarsa, kuma janar-janar dinsa sun kai hari a tsakiyar Jojiya, Circassia, Kievan Rus', da Volga Bulgaria.
Nasarar soja ta musamman ta sa Genghis Khan ya zama daya daga cikin manyan mayaƙan da suka yi nasara a kowane lokaci, kuma a ƙarshen rayuwar Babban Khan, daular Mongol ta mamaye wani yanki mai yawa na Asiya ta Tsakiya da China ta yau. Genghis Khan da labarinsa na cin nasara suna da kyakkyawan suna a tarihin gida. [4] Marubutan tarihin zamanin da da kuma masana tarihi na zamani sun bayyana cin nasarar Genghis Khan wanda ya haifar da halakar da ya haifar da raguwar yawan jama'a a wasu yankuna. Kididdigar adadin mutanen da suka mutu ta hanyar yaki, cututtuka da yunwa sakamakon yakin soja na Genghis Khan sun kai kimanin miliyan hudu a cikin mafi yawan ƙididdiga masu ra'ayin mazan jiya har zuwa miliyan sittin a cikin mafi yawan tarihin tarihin. [5] A Bari daya kuma, Genghis Khan ma ya sami siffanta shi da kyau ta hanyar marubutan da suka fito daga masana kimiyya na zamani da na farfadowa a Turai zuwa masana tarihi na zamani don yada ra'ayoyin fasaha da fasaha a ƙarƙashin rinjayar Mongol. [6]
Bayan nasarorin da ya samu na soji, nasarorin da Genghis Khan ya samu sun haɗa da kafa dokar Mongol da ɗaukar rubutun Uyghur a matsayin tsarin rubutu a faɗin manyan yankunansa. Ya kuma yi aiki da cancanta da kuma juriya na addini. Mongolia na yanzu suna kallonsa a matsayin uban Mongoliya don hada kan kabilun makiyaya na Arewa maso Gabashin Asiya. Ta hanyar kawo hanyar siliki a ƙarƙashin yanayi guda ɗaya na siyasa, ya kuma sauƙaƙe hanyoyin sadarwa da kasuwanci tsakanin arewa maso gabashin Asiya, musulmin kudu maso yammacin Asiya, da Turai na Kirista, yana haɓaka kasuwancin duniya da faɗaɗa hangen nesa na al'adu na duk wayewar Eurasian na zamanin.
Cite error: <ref>
tags exist for a group named "note", but no corresponding <references group="note"/>
tag was found