Bakir

Ti bakir wenno kabakiran, ket maysa a lugar nga addaan iti nasamek a kaykayo. Kasla dagiti siudad, daytoy ket segun kadagiti nadumaduma a panangipalpalawag iti kultura, no ania iti maikeddeng a bakir ket adu ti pagdumadumaanna iti kadakkel ken adda dagiti nadumaduma a pannakaidasig segun no kasano ti nakaibuklan ti bakir.^[1] Ti bakir ket kadawyan a ti maysa a lugar nga adu ti kayona ngem ti ania man a natayag a nasamek iti mulmula ket mabalin a maipanunotan a bakir, uray dagiti adda iti sirok ti danum a kas dagiti bakir ti kelp, wenno ti saan a mula a kas ti fungi,^[2] ken bakteria. Dagiti bakir ti kayo ket abbonganna ti agarup a 9.4 porsiento iti rabaw ti Daga (wenno 30 porsiento iti dagup a kadakkel ti daga), urayno idi ket ad-adu ti inabbonganda (agarup a 50 porsiento iti dagup a kadakkel ti daga). Dagityo ket agannongda a kas dagiti pagtaengan para kadagiti organismo, mangtimbeng ti hidrolohiko a panagayus, ken mangkonserba iti daga, a mangbukel daytoy ti maysa kadagiti kangrunaan nga aspeto iti biospera.

Ti kadawyan a bakir ti kayo ket buklen iti ngato a balawbaw (balawbaw wenno akin-ngato a tuon ti kayo) ken ti sub-boske. Ti sub-boske ket kaaduan pay a nabingbingay kadagiti tuon ti babassit a kayo, tuon ti yerba, ken ti tuon ti lumot ken dagiti mikrobio iti daga. Kadagiti narikut a kabakiran, adda pay ti nasayaat a naipalpalawag nga akin-baba a tuon ti kayo. Dagiti bakir ket sentro kadagiti amin a a biag ti tao gapu ta dagitoy ket mangited ti maysa nga agdumaduma a sakup dagiti rekurso: agipenpenda iti karbon, makatulongda iti panagtimbeng ti klima ti planeta, sagatendad ti danum ken pasayaatenda dagiti masna a pakadangran a kas dagiti layus. Dagiti bakir ket aglaonda pay iti agarup a 90 porsiento iti naindagaan a biodibersidad iti lubong.^[3]