Baybay Mediteraneo

Baybay Mediteraneo
Mapa ti Baybay Mediteraneo
Nagsasabtan	35°N 18°E / 35°N 18°E / 35; 18Nagsasabtan: 35°N 18°E / 35°N 18°E / 35; 18
Kita	Baybay
Kangrunaan a sumrekan	Taaw Atlantiko, Baybay ti Marmara, Nilo, Ebro, Rhône, Chelif, Po
Pagpagilian ti labneng	agarup a 60 Abkhazia (sinuppiat ti pannakawaya, tinunton babaen ti Georgia) Albania Arhelia Andorra Austria Bielorusia Bosnia ken Herzegovina Bulgaria Burundi Chad Republika ti Kongo Kroasia Cyprus Republika a Tseka Ehipto Eritrea Etiopia Pransia Georgia Alemania Gibraltar (Nagkaykaysa a Pagarian) Gresia Hungaria Israel Italia Kenya Kosovo (sinuppiat ti pannakawaya, tinunton babaen ti Serbia) Lebanon Libya Liechtenstein Amianan a Macedonia Malta Moldova Monaco Montenegro Morocco Niger Akin-amianan a Cyprus (sinuppiat ti pannakawaya, tinunton babaen ti Cyprus) Estado ti Palestina (maysa a de jure a nawaya nga estado) Polonia[1] Romania Rusia Rwanda San Marino Serbia Eslobakia Eslobenia Abagatan nga Osetia (sinuppiat ti pannakawaya, tinunton babaen ti Georgia) Abagatan a Sudan Espania Sudan Suisa Siria Tanzania Transnistria (sinuppiat ti pannakawaya, tinunton babaen ti Moldova) Tunisia Turkia Uganda Ukrania Siudad ti Batikano
Kalawa ti rabaw	2,500,000 km2 (970,000 sq mi)
Agpakatengnga a kaadalem	1,500 m (4,900 ft)
Kaadaleman	5,267 m (17,280 ft)
Tomo ti danum	3,750,000 km3 (900,000 cu mi)
Panagnaed a panawen	80–100 a tawtawen[2]
Is-isla	3300+
Dagiti pagtaengan	Alehandria, Arhel, Atenas, Barcelona, Beirut, Carthage, Dubrovnik, İzmir, Roma, Split, Tangier, Tel Aviv, Tripoli, Tunis (napno a listaan)

Ti Baybay Mediteraneo ket maysa a baybay a naikapet idiay Taaw Atlantiko a napalikmutan babaen ti rehion ti Mediteraneo ket gangani a napalikmutan babaen ti daga: iti amianan babaen ti Europa ken Anatolia, iti abagatan babaen ti Amianan nga Aprika, ken iti daya babaen ti Lebante. Ti baybay ket sagpaminsan a naipanpanunotan a kas paset ti Taaw, ngem daytoy ket kankanayon a nailaslasin a kas maysa kompleto a nailasin a bagi ti danum.

Ti nagan a Mediteraneo ket naala manipud iti Latin a mediterraneus, a kayatna a sawen ket "akin-uneg a daga" wenno "iti tengnga ti daga" (manipud iti medius, "tengnga" ken terra, "daga"). Daytoy ket sakupenna ti agarup a kalawa ti 2.5 a riwriw km² (965,000 sq mi), ngem ti pannakaikapetna ti Atlantiko (ti Ilet ti Gibraltar) ket 14 km (8.7 mi) laeng a kalawa. Iti oseanograpia, daytoy ket sagpaminsan a tinawtawagan ti Baybay Euraprikano Mediteraneo wenno ti Europeano a Baybay Mediteraneo tapno mailasin daytoy manipud kadagiti sabsabali a lugar ti baybay mediteraneo.^[3][4]

Ti Baybay Mediteraneo ket addaani ti natimbeng a kaadalem ti 1,500 m (4,900 ft) ken ti kaadaleman a nairehistro a puntos ket 5,267 m (17,280 ft) iti Calypso Deep idiay Baybay Honiko.

Daytoy idi ket maysa a nangruna a dalan dagiti aglaklako ken agbanbaniaga kadagiti taga-ugma a nangipalubos ti panaglaklako ken pannakisinnukat ti kultura a nagbaetan dagiti mangirugrugi a tattao ti daytoy a rehion. Ti pakasaritaan ti rehion ti Mediteraneo ket naipangpangruna iti pannakaawat kadagiti nagtaudan ken panagrang-ay kadagiti moderno a kagimongan. "Para iti pagkatlo ti globo, ti Baybay Mediteraneo ket kapadpada a ti panagikaykaysa nga elemento ken sentro ti Pakasaritaan ti Lubong."^[5]