Monarkia

Ti monarkia ket maysa a porma ti gobierno nga iti kinaturay ket pudno wenno bassit a naipatagikua iti agmaymaysa a tao (ti monarko).^[1]

Dagiti porma ti monarkia ket adu kadagiti paggiddiatanda babaen ti nakaibatayn ti agpang ti legado nga autonomia a panakatengngel ti panagturay ti monarko, ti pamay-an a panagpili ti monarko, ken kadagiti amin a naisakbayan a naikeddeng a patingga ti kapaut ti panagturayda. No ti maysa a monarko ket awan wenno bassit a pannakaatipa iti estado ken dagiti politikal a banag, daytoy ket makunkuna a kas ti awan patinggana monarkia ken daytoy ket maysa a porma ti autokrasia. Kadagiti kaso a ti diskresion ti monarko ket pormal a napatinggaan (kadawyan tatta nga aldaw) dagitoy ket makunkuna a kas dagiti batay-linteg a monarkia. Kadagiti tawidan a monarkia, ti opisina ket naipaspasa babaen ti pannakatawid iti kaunegan ti grupo ti pamilia, ngem dagiti napilpili a monarkia ket napilpili babaen ti sistema ti panagbutos. Iti naipakasaritaan dagitoy a sistema ket kadawyanda a naitiptipon ti, pormal wenno saan a pormal. (Kas pagarigan, kadagiti nabutbutosan a monarkia dagiti laeng adda ti naisangsangayan a puli ti naikedkeddeng a mabalin a mapili, ngem dagiti tinawtawid a monarkia ket addaanda iti legado a kammasapulan a maipanggep ti relihion, edad, henero, kapasidad ti isip, ken dagiti dadduma pay a banag a mangtignay a kas ti de facto a panagbubutos ken ti panagpartuat kadagiti kasasaad dagiti makibinninglay a mangtunton a ti pannakaiyanaup ti linteg ket suheto ti epektibo a pannakapili.) Iti kanungpalan, adda dagiti banag a ti panagpaso ti turay ti monarkia ket agasmang a naibatay iti kalendario wenno dagiti naisangsangayan a nagun-odan a gangandat (kas pagarigan ti panagpawil ti panagraut.) Ti pagbanagan ti pannakaisaritaan ken heograpiko a paggiddiatan iti paraigid dagitoy tallo a wasay ket ti panagpartuat ti adu ti pagdumadumaanna nga estruktura ken dagiti tawid a mangipalpalawag iti “monarkia.”