Nagsasabtan: 20°S 175°W / 20°S 175°W
Pagarian ti Tonga | |
---|---|
Napili a pagsasao: "Ko e ʻOtua mo Tonga ko hoku tofiʻa" "Tawidko ti Dios ken Tonga" | |
Nailian a kanta: "Ko e fasi ʻo e tuʻi ʻo e ʻOtu Tonga" "Ti Kanta ti Ari ti Is-isla ti Tonga" | |
Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Nukuʻalofa 21°08′S 175°12′W / 21.133°S 175.200°W |
Opisial a sasao | |
Grupgrupo ti etniko (2018[1]) |
|
Relihion |
|
Nagan dagiti umili | Tongan |
Gobierno | Unitario a parlamentario a batay-linteg a monarkia |
• Monarko | Tupou VI |
• Kangrunaan a Minsitro | Siaosi Sovaleni |
• Tagabitla ti Asemblia | Fatafehi Fakafanua |
Lehislatura | Lehislatibo nga Asemblia |
Wayawaya | |
• manipud iti protektorado ti Reino Unido | 4 Hunio 1970 |
Kalawa | |
• Dagup | 748 km2 (289 sq mi) (Maika-175) |
• Danum (%) | 4.0 |
Populasion | |
• Senso idi 2016 | 100,651[4] (Maika-199) |
• Densidad | 139/km2 (360.0/sq mi) (Maika-76a) |
GDP (PPP) | Karkulo idi 2019 |
• Dagup | $655 a riwriw |
• Tunggal maysa a tao | $6,496[5] |
GDP (nominal) | Karkulo idi 2019 |
• Dagup | $493 a riwriw |
• Tunggal maysa a tao | $4,888[5] |
Gini (2015) | 37.6[6] kalalainganna |
HDI (2019) | 0.725[7] nangato · Maika-104 |
Kuarta | Paʻanga (TOP) |
Sona ti oras | UTC+13 |
Pagmanehuan | kanigid |
Kodigo ti panagtawag | +676 |
Kodigo ti ISO 3166 | TO |
TLD ti internet | .to |
|
Ti Tonga (/ˈtɒŋ(ɡ)ə/, lokal: [ˈtoŋa][8]), opisial a nanaganan ti Pagarian ti Tonga (Tongano: Puleʻanga Fakatuʻi ʻo Tonga), ket ti maysa a pagilian iti Polinesia, ken maysa pay a purpuro a buklen dagiti 169 nga isla, a kadagitoy ket 36 dagiti natagtagitao.[1] Ti dagup a kalawa ti purpuro ket agarup a 750 kuadrado kilometro (290 sq mi) a naiwarwaras kadagiti 700,000 kuadrado kilometro (270,000 sq mi) iti akin-abagatan a Taaw Pasipiko. Manipud idi 2016, ti Tonga ket addaan it ipopulasion iti 100,651,[9][10][11] 70% kadagitoy ket agnanaed iti nangruna nga isla ti Tongatapu.
Sakupen ti Tonga iti agarup a 800 kilometro (500 mi) iti maysa a linia ti amianan–abagatan. Palikmutan daytoy babaen ti Fiji ken Wallis ken Futuna (Pransia) iti amianan a laud; ti Samoa iti amianan a daya; ti Baro a Caledonia (Pransia) ken Vanuatu iti laud; ti Niue (ti kaasitgan a gangganaet a teritorio) iti daya; ken ti Kermadec (Baro a Selanda) iti abagatan a laud. Ti Tonga ket agarup a 1,800 kilometro (1,100 mi) manipud iti Isla Amianan ti Baro a Selanda.
Manipud idi 1900 aginggana idi 1970, ti Tonga ket addaan idi iti kasasaad a protektorado nga estado ti Britaniko. Tinartaripato idi ti Reino Unido dagiti gangganaet a pannakibiang ti Tonga babaen ti maysa a Tulag ti Pannakigayyem, ngem ti Tonga ket saan a nagibbet ti kinaturayna iti ania man a gangganaet a bileg. Idi 2010, nangala ti Tonga ti maysa a napateg nga addang nga umadayo iti bukodna a tradisional nga absoluto a monarkia ken iti ipapanna nga agbalin a maysa a napno nga agannong a batay-linteg a monarkia, kalpasan dagiti reporma ti lehislatibo a nakaiturongan ti waya para iti immuna a sangkapaset a representatibo a panagbubutosna.