Sodiom

Ensampel a	Elven gymyk, lithophile
Klass	alkan lisliwennek, stokk-s
Dydhyas diskudhans	1807
Niver atomek	11
Aray an elektrons	1s² 2s² 2p⁶ 3s¹, [Ne] 3s¹
Elektronegedhegedh	1
Studh oksidyans	−1, 1, 0
Rann a	period 3, bagas 1, alkan lisliwennek
Gwradh	190, 154, 227, 180
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Elven gemyk ew sodiom, niver 11 e'n Vosen Beriodek. Y arwodh gemyk ew Na. An hanow a dheu dhort an ger Sowsnek soda, hanow an arwodh a dheu dhort an ger Latin natrium, ow styrya soda ewedh. Essensek ew sodiom dhe enevales, bes le essensek ew dhe blansow. Sodiom a wra rewlya gwaskedh goos ha gwaskedh osmotik. Res ew dhe'n korf kemeres provians reyth drefen bos sodiom kellys a'n korf dre'n lonethi.

Gwres ew mencyon a sodiom karbonat (soda - Na₂CO₃) e'n Bibel. Usys ew rag gweres golghi ha gul gweder e'n termyn eus passyes. Kevrin veu komposyans holan ha soda, ha Lavoisier y honan a dybis bos nitrojen etto. Syr Humphrey Davy, an kemygydh a Gernow, a dhiskudhas olkan sodiom en 1807 pan wrug usya elektrolysans dhe lehe soda tanek, sodiom hidroksid NaOH (caustic soda) dhe olkan sodiom.

Askorrys ew sodiom dhort halit Na₃(CO₃)(HCO₃). Kevys ew en Almayn, Poloni ha'n Statys Unys, a-dro dhe 200 milvil tonnas an vledhen, ort pompya dowr tobm dhe'n dor tell dh'y hedeudhi ha pompya brin emann. Usys ew brin dre vras e'n diwysyans kemyk (60%) rag gul klorin ha sodiom hidroksid, 20% nodho ow mos dhe'n diwysyans boos avel keveythyans, ha'n 20% aral dhe worra war'n for'ow e'n gwav. Sodiom hidroksid ew chif lisliwen an diwysyans, hag usys ew e'n chi dhe glerhe karthpibow. Ema othem dhe'n diwysyans gweder a dhevnydh sodiom karbonat, hag usys ew yn diwosow pik-pik. Usys ew olkan sodiom yn golowow stret.

Poos atomek sodiom ew 22.99, y boynt teudhi ew 98°C ha'y boynt bryjyon ew 883°C. Y dhosedh ew 0.97kg an liter. Olkan medhel gwydn-arhansek ew hag a dhasober en ayr ha dowr. Synjys ew en-dadn parafyn.