Thoriom

Ensampel a	Elven gymyk, lithophile
Dydhyas diskudhans	1828
Niver atomek	90
Elektronegedhegedh	1
Studh oksidyans	4, 3, 2, 1
Rann a	period 7, aktinid
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Elven gemyk ew thoriom, niver 90 e'n Vosen Beriodek. Y arwodh ew Th. An hanow a dheu dhort hanow duw Loghlyn, Thor. Elven wadn y radyoweythresans ew. Diskudhys veu an moon thorit gen Morten Thrane Esmark (1801-1882), pronter ha moonydh a Telemark en Norgagh, en 1828. Aswonnys veu gen Jöns Jacob Berzelius an nessa vledhen. Pub isotop ew radyoweythresek. An hanter-bewnans hirra ew dhe thoriom-232, hebm ew 14.05 bilvil bledhen, oos an Univers.

Na veu devnydh vetholl dhe thoriom bys dhe 1885, pan veu devisys an vantel gass gen Carl Auer von Welsbach. Mantylli gass a wrug usya thoriom oksid rag gul golow. Thoriom o an sekond elven radyoweythresek diskudhys woja uraniom. Usys veu woja hedna en priweyth, lugern ha katalydhyon. Dres an bledhydnyow, usys veu thoriom le ha le. Bes nebes gwlasow a vydn usya thoriom rag tredanvaow nuklerek, pekara Eynda. Eynda a vydn derevel 62 dasoberor thoriom erbydn 2025, ha 30% a'y askorrans treden erbydn 2050. Askorrys ew thoriom war-barth hag elvednow dor-tanow dhort monazit.

Poos atomek thoriom ew 232.04, y boynt teudhi ew 1750°C ha'y boynt bryjyon ew 4788°C. Y dhosedh ew 11.7kg an liter. Olkan arhansek kalish bes es y dhyghtya ew, hag a dreyl du en ayr.