Casula

Casula aut planeta est vestimentum liturgicum quod induit episcopus aut presbyter super tunicam albam ad missam celebrandam in Ecclesia Occidentali (scilicet Ecclesiis Romana Catholica, Lutherana et Anglicana). Similis est paenulae profanae. Duae formae casulae inveniuntur, videlicet forma latina quae est aliquantulum quadrata, cruce aut columpna in dorso acupicta, et forma gothica cuius forma similis est scuti, cui plerumque auriphrygium in forma ypsilonis affigitur.

Color casulae variari solet iuxta anni tempora. In ritu Romano systema colorum est ut sequitur:

• color albus usurpatur Tempore Paschali, Nativitatis Christi et in festis Virginis Mariae et aliorum sanctorum non martyrum;
• color ruber usurpatur in Dominica Palmarum, feria VI in Passione Domini [in novo ritu Romano tantum], Dominica Pentecostes et festis martyrum;
• color viridis usurpatur Tempore Ordinario; his tribus color aureus substitui potest;
• color violaceus usurpatur temporibus Adventus et Quadragesimae, in antiquo ritu in Quatuor Temporibus, atque in novo ritu in Missis Defunctorum;
• color niger usurpatur in Missis Defunctorum atque feria VI in Passione Domini [in antiquo ritu Romano].^[1]

Multis in locis dominica III Adventus et IV Quadragesimae colori violaceo rosaceus substituitur. In ritu autem Lugdunensi in feriis Quadragesimae color cinereus in usu est.^[2]

Systema autem Ambrosianum aliquot differentias habet, exepli gratia vestimentis rubris dominicis post Petecosten utendis, viridibus autem in festis abbatum.

In ritu Byzantino casulae phaelonion (Graece φαιλόνιον) respondet.