Islamitische Staot

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

D'n Islamitische Staot, mer in de media meistens d'n Islamitische Staot vaan Irak en de Levant (dèks aofgekort ISIL, of Da'esh nao 't Arabisch: لدولة الإسلامية في العراق والشام‎), ouch bekind es d'n Islamitische Staot vaan Irak en Syrië (mèt de in de media väöl gebruukde aofkorting ISIS) of d'n Islamitische Staot vaan Irak en ash-Sham^[1], is 'n Salifistisch-jihadistische militante- en terroristegróp en waor 'ne veurmaolege zelfverklaorde staot vaan 2014 bis 1018 dee 'n fundamentalistische Salafi doctrine vaan de soennistische Islam volg. De staot woort door niemes aanders in de wereld erkènd. Op 29 juni 2014 reep de staot 't kalifaat ('t spiritueel en polletiek centrum vaan de islamitische wereld) oet in 't grensgebeed vaan Irak en Syrië. Op 't hoegtepunt (juni 2015) had de staot controle euver 'n territorium vaan 10 mieljoen lui in gebeed vaan Irak en Syrië. D'n Islamitische Staot had in die periood ouch gelimiteerd territoriaal controle in bepaolde gebeije vaan Libië en Nigeria.^[2]. Väöl journaliste en politicologe zien d'n Islamitische Staot es e direk rizzeltaot vaan de chaos die in mierdere Arabische regio's, wie Syrië, woort gecreëerd door de democratische rivveluties vaan 't Arabisch Veurjaor en de dao-op volgende Syrische Börgeroorlog. Veur väöl Arabiere is de opkoms vaan d'n Islamitische Staot e bezej veur wat mis is gegaange in 't Arabisch Veurjaor, naomelek 'n oetbarsting vaan Mohammedaons extremisme. e Direk rizzeltaat vaan d'n Islamitische Staot is de Europese migrantecrisis, die ziech veurnaomelek in de EU aofspeult. Dit heet oetindelek gezörg veur 'n opkoms vaan extreem-rechse partije in de EU, mer ouch veur 'n algemein kritischer (soms zelfs vijandeger) hawwing vaan politici contra islam, moslims en migratie in 't algemein. Allewijl is d'n Islamitische Staot mer in inkel dörper en stedsjes vaan Syrië nog actief, wijl 't op zien hoegtepunt 'n groette had vaan Syrië of Irak zelf. De dreiging vaan d'n Islamitische Staot vertaold ziech allewijl veural in de vörm vaan 'ne losgeorganiseerde, internationalen terroristegróp dee ouch actief is in Europa.

De staot of terroristische gróp (vaanaof noe altied 'n gróp genömp in 't artikel) is in 't Arabisch bekind es ad-Dawlah al-Islamiya fil-'Iraq wash-Sham, wat dèks rizzelteerd in 't acroniem Da'ish (Da'iesj) of DAESH (Da'èsj). Dit 't Arabisch equivalent vaan ISIL. De gróp is in 1999 opgeriech. Op 29 juni 2014 reep de gróp e wereldwied kalifaat op,^[3] mèt Abu Bakr al-Baghadi es de kalief, en hernömde de gróp häörzelf d'n Islamitsche Staot (ad-Dawlah al-Islamiyah). De nuie naom en de idee vaan e kalifaat is wiet euver de wereld bekritiseerd en becommenteerd, mèt de VN, versjèllende regieringe en 't groet gros vaan de mohammedaone es tegestenders vaan de ideologie. Es kalifaat claimp 't relizjeus, polletiek en militair authoriteit euver alle mohammedaone op Eerd te höbbe. 't Stèlt “de legaliteit [te höbbe] alle emiraote, gróppe, staote en organisaties [vaan mohammedaonse origine] bis nul te bringe via de expansie vaan 't kalifaat en zien authoriteit en opkoms vaan zien troepe bij hun gebeije”. De meiste islamitische en neet-islamitische gemeinsjappe nömme de gróp evels oonrepresentatief veur de islam. ^[4][5]

De Vereinegde Naties heet d'n Islamitische Staot verantweurdelek gehawwe veur 't sjenne vaan minserechte en 't plege vaan oorlogsmisdaod, en Amnesty International heet gereporteerd tot 't etnisch zuvering gief op “historisch sjaol”. De gróp is aongeduid es 'n terroistische organisatie door de VN, de Europese Unie, 't Vereineg Keuninkriek, de Vereinegde Staote vaan Amerika, India, Australië, Canada, Indonesië, Maleisië, Törkije, Saudi-Arabië, de Vereinegde Arabische Emiraote, Syrië, Egypte en Rösland. Mie es 60 len zien direk of indirek in oorlog mèt d'n Islamitische Staot. De "Limbörge" zien in 'n direk oorlog (Nederland en Belsj zien direk in oorlog door 't sjikke vaan eige seldaote, indirek in de oorlog zien de EU-staote die bewös gein höbbe gesjik mer door hun lidmaotsjap bij de EU wel bis e polletiek blok behure contra d'n Islamitische Staot).^[6]

De gróp waor sinds 1999 'n cel vaan de groetere terroristegróp Jama'at al-Tawhid wal-Jihad, die weer deil zaw oetmake vaan al-Qaeda vaanaof 2004. Versjèllende gróppe vaan al-Qaeda participeerde mèt 't Iraaks leger vaan Sadam Hussein contra de invasie vaan Irak in 2003 (Miert). In jannewarie 2006, vörmde dees gróppe mèt aander extreme soennitische gróppe de Mujahideen Shura Raod, die bezeg waor mèt 'n formatie veur 'ne zekeren Islamitische Staot vaan Irak (ISI) in oktober 2006. Nog mie es noe góng 't um 'n gróp; vaan geografische mach waor emper spraoke.

Oonder 't leijersjap vaan al-Baghdadi sjikte ISI seldaote nao Syrië in augustus 2011 naotot de Syrische Börgeroorlog in Miert 2011 waor begos. De gróp nömde ziechzelf op dat memint Jabhat an-Nusrah li-Ahli ash-Sham of al Nusra Front ('t Levants Front), en kraog al snel de mach euver groete gedeiltes vaan Syrië boe soennitische mierderheije leve, boe-oonder Ar-Raqqah, Idlib, Deir ez-Zor en Aleppo.^[7] In April 2013 reep al-Baghdadi zien seldaote op de aw koloniaal grenze tösse Syrië en Irak (die inderdaad door Europeane is getrokke nao de val vaan 't Ottomaans Riek), boenao de gróp seldaote ziech d'n Islamitische Staot vaan Irak en de Levant góng neume. Seldaote vaan de gróp zölle altied de naom ISIL of 'n variant daovaan gebruuke, wijl ze de naom ISIS sjuie veur hun hawwing contra de term Syrië, es e produk vaan Europees kolonialisme, wat historisch ouch riechteg is, en daorum gein term is die "in dees nui periood vaan mohammedaonse opbleui" gebruuk maag weure. De leijers vaan al-Nusra en al-Qaeda, Abu Mohammad al-Julani en Ayman al-Zawahiri, weigere ziech evels aon te slete bij de oproop vaan al-Baghdadi en beginne zelfs publiek al-Baghdadi's hajding fel te veroordeile es bliek tot deze maan en zien seldaote aander mohammedaone, die neet soennitisch zien (veural sjiite) dèks op brute wieze excutere. Veur al-Qaeda is altied 't buut gewees 'n Arabische wereld te vörme zoonder invlood vaan 't Weste, weliswoer gedomineerd door de islam, mer dees gróp heet noets gemeind aander moslimbroojers of zelfs christene die de koran tollerere es 't plaotselek wètbook te vermaore. Nao 'n groete interne ruize vaan ach maonde, nömp al-Qaeda officieel aofstand vaan de gansen Islamitische Staot op 3 fibberwarie 2014, en laot wete de gróp op gei meneer mie de steune volgens häör “beröchte oonverzeunende hajding”.^[8][9]

D'n Islamitische Staot steit bekind um zie good gefinancierd web en zien professioneel socialmediapropaganda, die besteit oet internetvideos vaan versjèllende seldaote, börgers, journaliste en vrijwèllegers die weure geköp, destructie vaan cultureel besjermde gebeije en ouch professioneel reklaam um nui lui te trèkke nao de Staot.^[10]

De gróp begint väöl aondach te kriege in de Europees media vaanaof 't memint tot de gróp succesvol Iraakse legers in Wes-Iraakse stei liek te verdrieve. In Syrië verklaore zie de oorlog mèt zoewel de regiering es de rebelfractie vaan de Syrische Börgeroorlog. Allewel de lètse twie tegestenders bis veurkort mekaars groetse tegestenders waore in de Börgeroorlog, weurt noe opvallend wieneg bevochte tösse dees twie en lieke ze tezame e blok perbere te vörme contra d'n Islamitische Staot, al geit dat neet altied eve gemekelek. 't Verlees vaan bekans e kwaart vaan 't Iraaks groondgebeed rizzelteert e paar kier bijnao in 'n val vaan de Iraakse regiering en zörg veur nui stationeringe vaan Amerikaanse militaire in Irak.

1. ↑ "What is Islamic State?". 26 September 2014, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-29052144. Bekeke op 9 miert 2015. 
2. ↑ "Kurds accused of 'ethnic cleansing' by Syria rebels". 
3. ↑ Withnall, Adam (29 June 2014). "Iraq crisis: Isis changes name and declares its territories a new Islamic state with 'restoration of caliphate' in Middle East". The Independent, http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/isis-declares-new-islamic-state-in-middle-east-with-abu-bakr-albaghdadi-as-emir-removing-iraq-and-syria-from-its-name-9571374.html. Bekeke op 29 juni 2014. 
4. ↑ "ISIS announces formation of Caliphate, rebrands as 'Islamic State'". 
5. ↑ "Abu Bakr al-Baghdadi: The man who would be caliph". The Week. 13 September 2014, http://theweek.com/article/index/267920/abu-bakr-al-baghdadi-the-man-who-would-be-caliph. Bekeke op 7 december 2014. 
6. ↑ Sly, Liz (23 July 2013). "Islamic law comes to rebel-held Syria". The Washington Post, http://www.washingtonpost.com/world/middle_east/islamic-law-comes-to-rebel-held-syria/2013/03/19/b310532e-90af-11e2-bdea-e32ad90da239_print.html. 
7. ↑ Sly, Liz (23 July 2013). "Islamic law comes to rebel-held Syria". The Washington Post, http://www.washingtonpost.com/world/middle_east/islamic-law-comes-to-rebel-held-syria/2013/03/19/b310532e-90af-11e2-bdea-e32ad90da239_print.html. 
8. ↑ Holmes, Oliver (3 February 2014). "Al Qaeda breaks link with Syrian militant group ISIL", http://www.reuters.com/article/2014/02/03/us-syria-crisis-qaeda-idUSBREA120NS20140203. Bekeke op 6 juli 2014. 
9. ↑ Sly, Liz (3 February 2014). "Al-Qaeda disavows any ties with radical Islamist ISIS group in Syria, Iraq". The Washington Post, http://www.washingtonpost.com/world/middle_east/al-qaeda-disavows-any-ties-with-radical-islamist-isis-group-in-syria-iraq/2014/02/03/2c9afc3a-8cef-11e3-98ab-fe5228217bd1_story.html. Bekeke op 7 fibberwarie 2014. 
10. ↑ Khalid al-Taie (13 February 2015). "Iraq churches, mosques under ISIL attack".