Bangsa Iran

Bangsa Iran adalah kumpulan etnik yang menggunakan bahasa-bahasa yang tergolong dalam keluarga bahasa Iran. Ia juga turut merujuk kepada keturunan bangsa Iran Purba.^[1][2] Bangsa ini kebanyakannya menetap atau bertumpu di Timur Tengah, Asia Tengah dan Asia Selatan. Namun begitu, penutur bahasa Iran bisa dijumpakan di seluruh Eurasia, dari kawasan Balkan hingga ke Xinjiang di China Barat.^[3][4] Istilah bangsa Iran ini kadang kala terkeliru dengan kerakyatan Iran dimana kedua-duanya adalah perkara yang berbeza. Ini kerana tidak semua etnik-etnik di Iran tergolong didalam bangsa Iran seperti etnik Arab.

Asal-usul bangsa Iran ini adalah daripada suku purba Proto-Indo-Eropah Arya yang turut dikenali sebagai Proto-Iran. Tinggalan arkeologi yang dijumpai di Rusia, Asia Tengah dan Timur Tengah menerangkan mengenai kehidupan awal bangsa ini. Di dalam sejarah manusia pula, bangsa Iran memainkan peranan yang penting dalam tamadun-tamadun awal. Empayar Achaemenid, salah satu Empayar Parsi purba, adalah negara pertama yang menjadi negara majmuk iaitu berbilang bangsa. Manakala, pahlawan wanita daripada puak nomad Scythia-Sarmatia yang menduduki kawasan-kawasan Rusia dan Siberia Barat menjadi sumber inspirasi sebuah lagenda Yunani iaitu Lagenda Amazon.^[5][6] Agama-agama awal bangsa ini pula ialah Zoroastrianisme dan Manichaeisme.

Suku-suku Iran ini juga tidak lari daripada taklukan bangsa lain. Iskandar Zulkarnain, seorang pahlawan Yunani, contohnya berjaya menawan kesemua bangsa Iran kecuali mereka yang menetap di kawasan Asia Selatan, manakala kaum Arab pula berjaya mempengaruhi sebahagian besar kebudayaan suku-suku ini. Di kawasan Utara atau Eropah pula, bangsa Iran ini berasimilasi dengan suku Slav dan suku-suku Eropah lain.