Kutub cakerawala

Kutub cakerawala (Jawi: ‏قطب چکراوالا‎code: ms is deprecated ‎) atau samawi bagi utara dan selatan ialah dua titik di langit di mana paksi putaran Bumi, dipanjangkan tanpa had, bersilang dengan sfera cakerawala. Kutub cakerawala utara dan selatan muncul secara kekal di atas kepala kepada pemerhati di Kutub Utara dan Kutub Selatan Bumi. Apabila Bumi berputar pada paksinya, kedua-dua kutub cakerawala kekal di langit dan semua titik cakerawala lain kelihatan berputar di sekelilingnya, melengkapkan satu litar setiap hari (secara ketat, setiap hari sidereal).

Kutub cakerawala juga merupakan kutub sistem koordinat khatulistiwa cakerawala, bermakna ia mempunyai deklinasi +90 darjah dan −90 darjah (masing-masing untuk kutub cakerawala utara dan selatan). Walaupun kedudukannya yang nampaknya tetap, kutub-kutub langit dalam jangka panjang sebenarnya tidak kekal tetap dengan latar belakang bintang. Kerana fenomena yang dikenali sebagai liukan ekuinoks, kutub-kutub membuat bulatan pada sfera cakerawala, dengan tempoh kira-kira 25,700 tahun. Paksi Bumi juga tertakluk kepada gerakan kompleks lain yang menyebabkan kutub cakerawala beralih sedikit ke atas kitaran dengan panjang yang berbeza-beza (lihat penutatan, gerakan kutub dan kecondongan paksi). Akhirnya, dalam tempoh yang sangat lama kedudukan bintang itu sendiri berubah, kerana gerakan wajar. Untuk mengambil kira pergerakan sedemikian, takrifan kutub cakerawala disertakan dengan epok untuk menentukan tarikh paksi putaran; J2000.0 ialah standard semasa.

Konsep yang serupa digunakan untuk planet lain: kutub cakerawala planet ialah titik di langit tempat unjuran paksi putaran planet bersilang dengan sfera cakerawala. Titik ini berbeza-beza kerana paksi planet yang berbeza berorientasikan secara berbeza (kedudukan ketara bintang juga berubah sedikit kerana kesan paralaks). ^[1]