Evolutschoon

Evolutschoon oder Evolution (vun lat.: evolvere „greien“, „sik entwickeln“) warrt dat nömmt, wenn sik de Kennteken vun en Populatschoon vun Leevwesen, lütt bi lütt, vun Generatschoon to Generatschoon, ännern doot.

De Evolutschoonsbiologie befaat sik mit de Evolutschoonsgeschicht un stellt Theorien up, wo se de Evolutschoon mit verklaren kann. In de Evolutschoonsgeschicht warrt unnersocht, wie dat in de Eerdgeschicht mit de Evolutschoon vun Leevwesen aflopen is.

De Kennteken vun de Leevwesen sünd in de Gene fastschreven. De weert wietergeven an de Kinner, wenn se sik vermehren doot. Bi Mutatschonen kaamt allerhand Varianten vun düsse Gene tostanne (Allele). So kann dat angahn, datt sik Kennteken ännert oder ganz nee updükern doot. Evolutschoon gifft dat, wenn bestimmte Allele in en sunnerliche Populatschoon to- oder afnehmt (de Allelfrequenz in’n Genpool ännert sik) un in de Populatschoon denn de Kennteken, de to de Gene tohören doot, roorer oder fökener vörkaamt. Dat passeert vunwegen natüürliche Selektschoon, vunwegen sexuelle Selektschoon oder ok tofällig, dör Gendrift.

De Theorie vun de Evolutschoon dör natüürliche Selektschoon is to’n eersten Mol gründlich beschreven wurrn vun Charles Darwin in sien Book The Origin of Species, dat 1859 rutkamen is. In de 1930er Johre is Darwin siene Theorie vun de natüürliche Selektschoon tohopenknütt wurrn mit Mendel siene Regeln to’n Verarven. Dor is de Syntheetsche Theorie vun de Evolutschoon bi rutkamen. In düsse Theorie warrt seggt, Evolutschoon weer dat, wenn sik mit de Tied ännert, wecke Allele in en Populatschoon wie faken vörkaamt (Ännern vun de Allelfrequenzen). Vunwegen datt düsse Theorie beschrifft un dor ok de Grünne for seggen kann, worüm dat so unbannig veel verscheedene Aarden vun Leven up de Eer gifft, is se in de moderne Biologie to’n Grundprinzip vun all Forschen un Denken wurrn.