Blokpolitiek

Deel van een serie artikelen over Kiesstelsel & regering
Een Nederlands stembiljet met rood stempotlood
Kiessysteem
Evenredige vertegenwoordiging · Meerderheidsstelsel · Gemengd kiesstelsel · Positief & Negatief parlementarisme
Verkiezing
Kiesraad · Partijlijstenstelsel · Kandidatenlijst · Stembiljet · Open lijst · Gesloten lijst · Hybride lijst · Gerangschikt stemmen · Vervroegde verkiezing
Zetelverdeling
Grootste overschotten & gemiddelden · D'Hondt & Sainte-Laguë · Nationaal kiesdistrict · Kies- en Fractiedrempel · Kiesdeler · Restzetel
Districtenstelsel
Enkelvoudig & Meervoudig Kiesdistrict · Districtszetel · Overhangzetel · Vereffeningszetel · Dubbelevenredigheid · Nationale kieslijst
Parlement
Lid · Onafhankelijken · Partij · Lijstverbinding · (Gemengde) Fractie · Alliantie · Coalitie · Regering · Minderheidskabinet · Oppositie
Politieke cultuur
Centrumpolitiek · Consensusdemocratie · Cordon sanitaire · Penduledemocratie · Blokpolitiek · Waaierdemocratie · Tangdemocratie
Electorale hervorming
Democratie-index: Economist & V-Dem · Quotumregel · Evenredigheid · Gallagher-index · Verspilde stem · Spoilereffect · Versplintering
Portaal    Politiek

In landen met blokpolitiek bundelen ideologisch verwante partijen hun krachten om de macht te kunnen behouden of overnemen. Deze structuur sluit aan bij het negatief parlementarisme, waarbij een regering kan doorregeren zolang er geen meerderheid tegen haar is. Dit leidt er toe dat er twee duidelijke blokken ontstaan: links (rood) en rechts (blauw).^[1]

Partijen behouden binnen een blok hun eigen identiteit en programma, maar geven elkaar waar nodig gedoogsteun, ook wel de parlementaire basis genoemd. Dit zorgt voor de stabiliteit die minderheidskabinetten mogelijk maakt, waarbij de regering met wisselende steun van andere partijen flexibel kan samenwerken, zelfs over ideologische grenzen heen, om specifieke wetsvoorstellen door te voeren.

In Nederland wordt deze samenwerking vaak aangeduid als een electorale alliantie, pre-electorale coalitie of stembusakkoord.^[2] Door de regelmatige afwisseling van blokken in de regering spreekt men van een penduledemocratie.^[3] Blokpolitiek contrasteert met positief parlementarisme, waar na de verkiezingen coalities worden gevormd en de macht slechts beperkt wisselt; dit systeem staat bekend als centrumpolitiek of waaierdemocratie.^[4][5][6][7]

1. ↑ blockpolitik - Uppslagsverk - NE.se. www.ne.se. Geraadpleegd op 24 augustus 2024.
2. ↑ Meer, Tom van der, Fuseren met de PvdA? GroenLinks zou wel gek zijn. StukRoodVlees (4 september 2014). Geraadpleegd op 14 augustus 2024.
3. ↑ Otjes, Simon, Coalities van het afkalvende midden. StukRoodVlees (3 juni 2021). Geraadpleegd op 14 augustus 2024.
4. ↑ Als de VVD zo graag een middenpartij in de oppositie wil, waarom passeert ze dan niet het CDA?. De Groene Amsterdammer (30 juni 2021). Geraadpleegd op 19 augustus 2024.
5. ↑ Andeweg, Rudy B. (12 / December). Democratie in de steigers; de pendule van Ed van Thijn. S&D 2003
6. ↑ De profetie van Ed. van Thijn. www.parlement.com. Geraadpleegd op 5 augustus 2024.
7. ↑ Mr. Hans van Mierlo stichting – Progressieven verenigt u!. Mr. Hans van Mierlo stichting. Geraadpleegd op 5 augustus 2024.