Esthetica

Deel van een serie artikelen over Filosofie
Geschiedenis van de filosofie
Vakgebieden
Cultuurfilosofie · Esthetica · Ethiek · Filosofie van de geest · Geschiedfilosofie · Kennistheorie · Logica · Metafysica · Rechtsfilosofie · Sociale filosofie · Taalfilosofie · Wetenschapsfilosofie
Westerse filosofie
Presocratische filosofie · Antieke filosofie · Middeleeuwse filosofie · Renaissance-filosofie · Moderne filosofie · Postmoderne filosofie
Oosterse filosofie
Chinese filosofie · Taoïsme · Confucianisme · Indische filosofie · Hindoeïsme · Boeddhisme · Japanse filosofie
Religieuze filosofie
Christelijke filosofie · Joodse filosofie · Islamitische filosofie
Portaal    Filosofie

Esthetica of esthetiek is de leer van de zintuiglijke waarneming, in meer specifieke zin de tak van de filosofie die zich bezighoudt met schoonheid en kunst.

De term is afgeleid van het Griekse woord αἰσθητικός, wat dezelfde wortel heeft als αισθησις (aisthesis). Dit laatste betekent zowel zintuiglijke ervaring als gevoel. In het algemeen verwijst de hiervan afgeleide term esthetica naar de filosofische discussie over de essentie van kunst (ook wel: kunstfilosofie) of de essentie van schoonheid. Tegenwoordig dekt 'esthetica' vele ladingen en worden er soms heel verschillende betekenissen aan toegeschreven.

De Duitse filosoof Alexander Gottlieb Baumgarten introduceerde de term 'esthetica' in 1735 om er een zelfstandige filosofische discipline mee aan te duiden. Het vakgebied was toen echter niet nieuw: al bij Plato en Aristoteles zijn ideeën over schoonheid en kunst te vinden. Baumgartens visie week in die zin af, dat esthetica bij hem over meer dan de schoonheid van de kunst alleen handelde: hij betrok er het hele gebied van de zintuiglijke indrukken bij en hanteerde dus een bijzonder ruime interpretatie van het begrip die later niet meer zou gevolgd worden. Hegel beschouwde de term zelfs als hopeloos ongeschikt en oppervlakkig.

Nadat Immanuel Kant zijn Kritik der Urteilskraft had geschreven, specialiseerde de esthetica zich steeds meer in kunst en werd het woord een synoniem voor kunstfilosofie. Vanaf de Romantiek werd de betekenis van esthetica verengd tot "de leer van het schone" met de dichotomie "mooi/lelijk".