Gatenzaag

Een gatenzaag (ook wel een gatzaag of klokboor genoemd) is een hulpmiddel om grote gaten te maken, groter dan met een boor mogelijk is. Terwijl een boor alle materiaal uit het gat verspaant tot zaagsel, laat de gatenzaag een ronde schijf achter, met in het midden een gat. Doordat deze schijf niet geheel verspaand wordt, gaat het maken van een gat met een gatenzaag sneller en kost het veel minder energie dan bij gebruik van een boor van dezelfde diameter.

De gatenzaag is een zaag die cirkelvormig gebogen is en vastzit aan een schijf. In het midden daarvan is een centreerboor aangebracht die uitsteekt tot boven het oppervlak van de zaagtanden. De schacht van de boor, aan de andere kant, wordt in de boorhouder van een boormachine geplaatst. Vanwege de grote diameter moet een boormachine worden gebruikt met een laag toerental en een hoog koppel. Niet iedere boormachine is dan ook bruikbaar.

Tijdens het gebruik zorgt de vooruitstekende centreerboor voor geleiding. Deze maakt een klein gat in het midden nog voordat de tanden aan de omtrek van de zaag in contact komen met het materiaal. Van belang is dat alle tanden gelijktijdig het materiaaloppervlak raken. Soms is het materiaal te dik om een volledig gat te zagen. De boor reikt echter dieper en heeft vaak wel al een doorgaand gat gemaakt. Hierdoor kan men kan vanaf de andere kant verdergaan. Deze werkwijze levert bovendien een netter gat op.

Soms worden gatenzagen opzettelijk voorzien van tanden op ongelijke onderlinge afstand. Dat is gedaan om te voorkomen dat er in het werkstuk op regelmatige afstand kuiltjes ontstaan waarin dan alle tanden telkens tegelijk blijven steken, waardoor de machine kan blokkeren. Als de afstand tussen de tanden steeds iets anders is, gebeurt het zagen veel gelijkmatiger.

Als een gatenzaag wordt gebruikt in een machine die de zaag en het werkstuk goed op hun plaats kan houden, dan is de centreerboor niet per se nodig. Een gatenzaag waarbij die centreerboor ontbreekt, wordt een kernboor genoemd.