Grootvorstendom Moskou

Великое Княжество Московское Grootvorstendom Moskou
vazal van de Gouden Horde en het Kanaat van de Krim, vanaf omstreeks 1500 soeverein
←  1328 – 1547  →
(Details) (Details)
Kaart
Territoriale ontwikkeling 1390-1525
Algemene gegevens
Hoofdstad	Moskou
Talen	Russisch, Fins-Oegrische talen
Religie(s)	Russisch-orthodox
Munteenheid	Roebel
Regering
Regeringsvorm	Monarchie
Dynastie	Daniilovitsji
Staatshoofd	Grootvorst

Het vorstendom, later grootvorstendom Moskou (Russisch: Великое Княжество Московское, Velikoje Knjazjestvo Moskovskoje) was een laat-middeleeuws Russisch vorstendom met als hoofdstad Moskou, en de voorgangerstaat van het vroegmoderne tsaardom Rusland. Het is ook wel bekend als Moskovië en was bijna zijn gehele bestaan een vazal van de Gouden Horde.

Het vorstendom ontstond onder Daniël I, die in 1283 Moskou erfde. Het was als apanage afgesplitst van het vorstendom Vladimir-Soezdal, waar het nominaal onder. Gedurende de gehele 14e eeuw zou het over de titel "Grootvorst van Vladimir" in conflict zijn met de andere takken van het Huis der Joerievichi, met name de Jaroslavichi van het vorstendom Tver en de Konstantinovichi van het vorstendom Nizjni Novgorod-Soezdal.

Eigenlijk hadden de Daniiovichi van Moskou al vanaf de dood van stamvader Daniël I in 1302 geen recht op de titel, omdat hij nooit grootvorst van Vladimir is geworden en dus zijn afstammelingen illegitiem (izgoi) waren. Maar door samen te werken met de khans van de Gouden Horde, die het sterke Tver als een bedreiging zagen, kreeg de vorst van Moskou in 1318 toch de titel. De Mongolen speelden in hun verdeel en heers-politiek zo de Soezdaalse vorstendommen tegen elkaar uit met de jarlik voor de grootvorstelijke titel als troefkaart.

Toen er echter in de Gouden Horde zelf een successieoorlog uitbrak, bekend als de Grote Troebelen (1359-1381/2), waren er meerdere troonpretendenten die aan rivaliserende Roes' vorsten jarliks uit liepen te delen. De ene khan benoemde Moskou, de andere Novgorod-Soezdal en tussendoor bood een derde khan de grootvorstentitel aan Tver aan. Uiteindelijk versloeg Tochtamysj de krijgsheer Mamai, brandde in 1382 Moskou plat en werd daarmee de nieuwe onbetwiste khan van de Gouden Horde en de onderworpen Roes' vorstendommen.

Later veroverde Moskovië de republiek Novgorod (1478) en het vorstendom Tver (1485).

Moskou bleef tot 1480 een vazal van de Gouden Horde. Ivan III versterkte tijdens zijn 43-jarige regering het vorstendom verder. Hij vocht tegen de grote rivaliserende macht, het grootvorstendom Litouwen, en in 1503 had hij het grondgebied van Moskou verdrievoudigd. Door zijn huwelijk met de nicht van de laatste Byzantijnse keizer vestigde hij Moskou als de opvolger van het Romeinse Rijk, het Derde Rome. Ivan maakte aanspraak op de titel "Heerser van alle Roes".

Ivan's opvolger Vasili III veroverde in 1512 Smolensk op Litouwen, waarbij de grens van het vorstendom de Dnjepr bereikte. Vasili's zoon Ivan IV werd in 1547 gekroond tot eerste tsaar van Rusland. Vanaf hier spreekt men dan ook verder over het tsaardom Rusland.