Mfecane

Mfecane (Zoeloe), ook bekend als Difaqane of Lifaqane (Sotho), is een Zuid-Afrikaanse uitdrukking en betekent zoveel als het verpletteren of het verspreiden. Het staat voor een periode van chaos en onrust in Zuidelijk Afrika tussen 1815 en circa 1835.

In aanloop naar de Mfecane speelde de Zoeloe-koning Shaka een grote rol. Deze militaire leider veroverde het volk der Nguni tussen de Tugela- en Pongola-rivieren in het begin van de negentiende eeuw en stichtte een militaristisch koninkrijk in het gebied. De Mfecane leidde tevens tot grote volksverhuizingen van de daar levende Bantoe-volkeren en tot de formatie en consolidatie van andere groepen — zoals de Matabele, de Mfengu en de Makolo —, het uitmoorden en verdrijven of opgaan in andere volkeren van de San in de Drakensbergen en de stichting van staten zoals het moderne Lesotho.

Primair wordt met Mfecane de periode bedoeld van de overheersing van de Transvaal door de Noord-Ndbele koning Mzilikazi. Deze periode, ruwweg van 1826 tot en met 1835, werd gekarakteriseerd door verwoesting en moord op grote schaal, doordat Mzilikazi alle oppositie elimineerde en het gebied hermodelleerde aan de nieuwe Matabele-orde. Tijdens zijn tocht, weg van het koninkrijk van Shaka, paste hij de tactiek van de verschroeide aarde toe in wijde omgeving, waarbij alles wat leefde, zoals de oorspronkelijke San-bevolking, gedood werd. Het aantal doden is niet bekend, maar zijn hele gebied en het gebied waar zijn stam (de Khumalo, de latere Matabele) doorheen trok werden praktisch ontvolkt.