Pieter Cramer

Pieter Cramer (Amsterdam, gedoopt op 21 mei 1721 – Amsterdam 28 september 1776) was een rijke Nederlandse koopman in linnen en Spaanse wol, maar geniet zijn grootste bekendheid als entomoloog. Cramer was voorzitter van het Zeeuws Genootschap en lid van het genootschap Concordia et Libertate dat gevestigd was in Amsterdam. Dit literaire en patriottische genootschap, waar Cramer lezingen over mineralen gaf, financierde zijn bundels Uitlandsche Kapellen, voorkomende in de drie Waereld-Deelen Asia, Africa en America, handelend over exotische vlinders uit drie delen van de wereld, Azië, Afrika en Amerika.

Cramer bracht een enorme natuurhistorische collectie bijeen van schelpen, versteningen en insecten van alle ordes. Er waren veel kleurrijke vlinders bij, verzameld in landen als Suriname, Ceylon, Sierra Leone en Nederlands-Indië, waarmee Nederland koloniale of handelsbanden had.

Op aanraden van Caspar Stoll ging Cramer over tot het publiceren. Hij zocht Gerrit Wartenaar Lambertz aan om zijn verzamelde dieren te tekenen, en ook exemplaren uit andere verzamelingen, zoals die van stadhouder Willem V van Oranje-Nassau. Uiteindelijk liet Cramer in zijn testament vastleggen dat de tekeningen moesten worden gepubliceerd. Hij bracht daartoe zijn tekeningen onder bij zijn neef Antoon van Rensselaer.

De uitlandsche Kapellen verscheen in de periode 1775-1782 in afleveringen die doorgaans twaalf platen met bijbehorende tekst omvatten. In totaal verschenen 34 afleveringen, te verdelen in vier bundels. Cramer zelf stierf na acht nummers (deel 1) in 1776 aan hoge koortsen, maar had toen de tekst en platen van deel 2 en 3, en het begin van deel 4 al klaar, zodat ook dat deel van het werk aan hem wordt toegeschreven. Het werk werd afgerond door Stoll en Van Rensselaer. Het is een belangrijk werk met hoogwaardige illustraties, het eerste over exotische vlinders dat werkte volgens de systematiek van Linnaeus. In het werk zijn ruim 1650 vlindersoorten afgebeeld op 396 platen. De collectie van Cramer is later verkocht, deels vervallen, en verdeeld geraakt. Naturalis is eigenaar van een behoorlijk deel ervan.