Polarisatie (politiek)

Polarisatie is het toenemen van de tegenstellingen tussen partijen of bevolkingsgroepen. Meestal wordt de term in negatieve zin gebruikt en verwijst het naar een problematische ontwikkeling in een politieke situatie of sociale groep: wanneer verschillende maatschappelijke breuklijnen in toenemende mate samenvallen en diverse andere, voorheen neutrale thema's gaan kleuren. Meer neutraal verwijst het naar de toename van de spanningen tussen sociale of politieke groepen.

In een niet-gepolariseerde samenleving krijg je voor verschillende politieke discussies steeds andere politieke coalities. Een groep met gelijkaardige economische doeleinden heeft dan bijvoorbeeld een andere mening over sociale of religieuze onderwerpen. In een gepolariseerde samenleving vallen al deze breuklijnen echter samen en vormen er twee of meerdere groepen, die steeds elkaars kant kiezen.^[1]

Een belangrijk kenmerk van polarisatie (in deze pejoratieve zin) is dat de middengroep die zich minder met een van de polen identificeert, druk ervaart om partij te kiezen. Neutraliteit is in zo'n situatie steeds minder een optie en wordt door de polen moreel veroordeeld als een vorm van lafheid of zelfs verraad. Vaak krimpt de middengroep ook in periodes van polarisatie.

Politici die dit samenvallen van breuklijnen in de hand werken worden ook wel eens 'polariserend' genoemd. Dergelijke politici hebben de neiging om politieke tegenstanders te demoniseren en politieke conflicten voor te stellen als een nulsomspel.^[2] 'Polariserend' wordt soms als synoniem gebruikt van populisme, maar er zijn ook verschillen tussen deze termen.

1. ↑ Ezra Klein (2020). Why we're polarized, New York. ISBN 978-1-4767-0032-8.
2. ↑ D'Hauwer, Sien, [https://scriptiebank.be/sites/default/files/thesis/2020-09/SienD_hauwer-KMCOMMNM10112-882445-1597156897-Masterproef_DhauwerSien.pdf ZO IS HET ALTIJD “DE SCHULD VAN DE SOSSEN”: Een kwantitatieve inhoudsanalyse van de polariserende reacties onder online gepubliceerde nieuwsartikels van Het Laatste Nieuws.]. UGent. ^{[dode link]}