Politieke filosofie

Deel van een serie artikelen over Filosofie
Geschiedenis van de filosofie
Vakgebieden
Cultuurfilosofie · Esthetica · Ethiek · Filosofie van de geest · Geschiedfilosofie · Kennistheorie · Logica · Metafysica · Rechtsfilosofie · Sociale filosofie · Taalfilosofie · Wetenschapsfilosofie
Westerse filosofie
Presocratische filosofie · Antieke filosofie · Middeleeuwse filosofie · Renaissance-filosofie · Moderne filosofie · Postmoderne filosofie
Oosterse filosofie
Chinese filosofie · Taoïsme · Confucianisme · Indische filosofie · Hindoeïsme · Boeddhisme · Japanse filosofie
Religieuze filosofie
Christelijke filosofie · Joodse filosofie · Islamitische filosofie
Portaal    Filosofie

Politieke filosofie is een filosofisch vakgebied waarin vraagstukken rond politiek en maatschappij aan de orde zijn. Als zodanig is er een relatie met politicologie en sociologie. Meer concreet gaat het in op vragen rond autoriteit, eigendom, macht, politiek, rechtvaardigheid en vrijheid. Zaken waar de politieke filosofen over nadenken zijn onder meer:

• De manier waarop een rechtvaardige samenleving kan worden ingericht door middel van bijvoorbeeld wetgeving.
• De constructies van macht, leiderschap en democratie in een samenleving. Het onderscheid tussen de verschillende politieke machten (trias politica).
• De verhouding van individu en collectief, vrijheid en onvrijheid.
• De analyse en achtergronden van grote politieke systemen als democratie, communisme en kapitalisme.

Het gebruik van de term politieke filosofie kan ook verwijzen naar een bepaalde filosofische opvatting over het wezen of doel van maatschappij of staat. Het kan soms in beperktere zin worden gebruikt als een synoniem voor 'politieke zienswijze'. Het onderscheid dat soms tussen sociale filosofie en politieke filosofie wordt gemaakt is meer een kwestie van de toevallige studierichtingen op universiteiten dan inhoudelijke verschillen; de grens tussen beide is vaag. Aan veel universiteiten en voor veel filosofen bestaat het onderscheid dan ook niet. Ook overlapt het op bepaalde punten met de rechtsfilosofie, waarbij de rechtsfilosofie zich wel op wetten als zodanig richt (bijvoorbeeld wat wetten rechtvaardig maakt), terwijl politieke filosofie eerder de rol van het recht in het breder politiek geheel plaatsen. Verder hangt de politieke filosofie van een filosoof ook vaak samen met diens opvattingen over ethiek en wijsgerige antropologie.