Slangen in de cultuur

Verschillende soorten slangen spelen een rol in de cultuur van de mens. Ook komt de slang voor in de symboliek.

Reeds in het Neolithicum, en mogelijk zelfs vroeger, was de mens vertrouwd met slangen en bestond er een slangencultus. Reptielen wekken bij de meeste mensen gevoelens van angst op en dit geldt zeker voor slangen, vanwege hun snelle voortbeweging, onverwachte (agressieve) gedrag en vermeende giftigheid. De starre blik door de onbeweeglijkheid van de ogen en het feit dat slangen in tegenstelling tot andere reptielen niet zichtbaar ademhalen dragen hier aan bij. Slangen spelen door hun verborgen levenswijze en gedrag een rol in de kunst en cultuur. Het bekendste verhaal in het Westen is dat van Adam en Eva en de slang uit de Bijbel. In veel culturen maakt de slang deel uit van de mythologie. Ook staan slangen symbool voor onder andere de geneeskunde, de farmacie, de vrede en zelfs voor het eeuwig leven.

De mens heeft over het algemeen een negatieve invloed op de slang. Het leefgebied van verschillende soorten wordt door de mens verwoest, veranderd of vervuild, waardoor de natuurlijke habitat verdwijnt. Slangen worden slachtoffer van stroperij om de huiden of 'voor de zekerheid' gedood en veel soorten worden verzameld omdat ze geld waard zijn in de handel in exotische dieren. In sommige streken worden traditionele medicijnen gemaakt van slangen, zoals 'slangenolie' uit China, die zou helpen tegen gewrichtspijn.

Jaarlijks worden 5,5 miljoen mensen gebeten door een slang, van wie ongeveer de helft een vergiftiging oploopt en ongeveer 125.000 overlijden. In Azië vallen jaarlijks 100.000 slachtoffers, in Europa 30 en in de Verenigde Staten 15.^[1] Een slangenbeet komt vaak door een ongeluk, zoals op een slang gaan staan. In de praktijk zijn slangen met hun dieet van voornamelijk knaagdieren tamelijk nuttige dieren die de oogst verhogen.

Soms komen slangen in het nieuws, zoals de in 2005 beschreven Kapuas modderslang (Enhydris gyii), die van kleur zou kunnen veranderen. In de Nederlandse media werd in 2006 de vondst van exotische populaties van de Russische rattenslang (Elaphe schrenckii) in de Nederlandse gemeente Tynaarlo breed uitgemeten. In 2006 werden bij Poortugaal enkele exemplaren van de aspisadder gevonden, een Zuid-Europese soort die op de gewone adder lijkt. In India werd een netpython aangetroffen van bijna 15 meter, die zogenaamd alle records van lange slangen brak.^[2] Dit was echter een hoax (bedrog): bij een nameting bleek het dier nog geen tien meter en was het volgens een verklaring 'meer dan vijf meter gekrompen'.

1. ↑ J P Chippaux - Snake-bytes: appraisal of the global situation Website
2. ↑ John Aglionby - The Guardian - 2003 - Captured python said to be world's biggest snake Website