Smeerolie is olie die bedoeld is om als smeermiddel gebruikt te worden.
Het gebruik van smeermiddelen om wrijving te verminderen, is al heel oud. De Egyptenaren bijvoorbeeld gebruikten al sinds 1400 v.Chr. een primitief mengsel van dierenvet en calciumzeep om de wielen van hun strijdwagens te smeren.
Er bestaan verschillende manieren om smeerolie in te delen, maar de voornaamste is naar hun oorsprong. Minerale olie is olie die geraffineerd is uit ruwe aardolie. Dit is een proces waarbij minerale smeerolie gewonnen wordt door het residu van de atmosferische destillatie vacuüm te destilleren. Veel smeeroliën op basis van minerale olie zijn niet of slecht biologisch afbreekbaar. Daarnaast bestaan er ook smeeroliën op basis van een synthetische olie, ook wel poly-alpha-olefin (PAO) genoemd.
Er zijn ook bio-smeeroliën verkrijgbaar, gemaakt op basis van plantaardige en dierlijke oliën en vetten. Deze bio-smeermiddelen zijn biologisch afbreekbaar en niet toxisch en daarmee minder belastend voor het milieu. Ze worden daarom vooral toegepast in de bosbouw, de landbouw, weg- en waterbouw en de scheepvaart, maar ook voor auto- en vliegtuigmotoren zijn er bio-smeermiddelen.
Mengsels van minerale en bio-smeerolie worden samengestelde olie of, met de Engelse term, compounds genoemd. Dergelijke mengsels hebben bepaalde gewenste eigenschappen die niet mogelijk zijn met alleen een minerale of bio-smeerolie.
Om de eigenschappen van smeerolie te beïnvloeden, worden ook kleine hoeveelheden van stoffen van chemische oorsprong, zogenaamde additieven, toegevoegd.