Kyiv

Kyiv, Kiev
Київ, Киев
by
Flagg våpen
Land	Ukraina
Høgd	179 moh.
Koordinatar	50°27′00″N 30°31′24″E / 50.45000°N 30.52333°E / 50.45000; 30.52333
Areal	839 km²
Folketal	2 797 553  (2010)
•  storby	3 648 000
Folketettleik	3 334 / km²
Grunnlagd	400-talet
Borgarmeister	Vitalij Klytsjko
Tidssone	EET (UTC+2)
•  Sommartid	EEST (UTC+3)
Postnummer	01xxx-04xxx
Retningsnummer	+380 44
Bilnummer	AA (før 2004: КА, КВ, КЕ, КН, КІ, KT)
Kyiv 50°27′00″N 30°31′25″E / 50.45°N 30.523611111111°E / 50.45; 30.523611111111
Kart som viser Kyiv.
Wikimedia Commons: Kyiv
Nettstad: kmr.gov.ua

Kyiv eller Kiev (ukrainsk Київ, Kyjiv, russisk Киев, Kijev)^[1][2] er hovudstaden og den største byen i Ukraina, han ligg nord i det sentrale Ukraina ved elva Dnepr. Byen er ei eiga administrativ eining, men er administrasjonsstad for området kring, Kyiv oblast. Byen har offisielt kring 2,8 millionar innbyggjarar (2010), men på grunn av mange ikkje registrerte innflyttarar vert det rekna med at byen har kring 4 millionar innbyggjarar. Kiev er eit viktig senter i Aust-Europa for industri, vitskap, utdanning og kultur. Mange høgteknologiske industriar og høgare utdanningsinstitusjonar ligg i byen, i tillegg til verdskjende historiske landemerke. Byen har ein omfattande infrastruktur og eit høgt utvikla kollektivtilbod, inkludert Kyiv Metro. I helgene vert sentrum stengt for biltrafikk, til føremon for fotgjengarane.

Namnet Kyiv eller Kiev er sagt å kome frå namnet Kyj, ein av dei fire legendariske grunnleggjarane av byen (brørne Kyi, Sjtsjek, Khoryv og systera Lybid). I løpet av historia har Kyiv, ein av dei eldste byane i Aust-Europa, gått gjennom fleire periodar som viktig senter og periodar som ein nesten gløymd stad. Byen oppstod truleg som eit handelssenter så tidleg som 400-talet. Byen var ein slavisk stad styrt av khazarar langs den store handelsruta mellom Skandinavia og Konstantinopel^[3] fram til han vart erobra av væringar (vikingar) på midten av 800-talet. Under styret til væringane vart byen hovudstad i Kievriket, den første austslaviske staten. Skal ein tru Nestorkrønika, herska dei to skandinaviske høvdingane Askold og Dir over Kyiv på 860-talet. I 878 blei byen erobra av Oleg, etterfølgaren til Rurik som fyrste i Novgorod. Gjennom 900-, 1000- og 1100-talet var Kyiv senteret i det russiske riket, men allereie i andre halvdelen av 1000-talet var det klåre teikn til at rikseinskapen var i ferd med å gå tapt. Etter kvart blei underfyrsten Vladimir sterkare enn Kiev-fyrsten. Han vart totalt øydelagd under Mongolinvasjonen i 1240 og byen vart mykje mindre viktig dei neste hundreåra. Han var ein provinshovudstad i utkanten av områda kontrollerte av dei mektige naboane sine, først Storhertugdømet Litauen, så Polen og Russland.^[4]

Byen blømde igjen under den industrielle revolusjonen i Det russiske imperiet seint på 1800-talet. I 1917, etter at Den ukrainske nasjonalrepublikken erklærte sjølvstendet sitt frå Det russiske imperiet, vart Kiev hovudstaden. Og frå 1921 og frametter var Kyiv ein viktig by i Den ukrainske sovjetiske sosialistrepublikken, og frå 1934 hovudstaden i republikken. I løpet av andre verdskrigen vart byen igjen utsett for stor øydelegging, men vart raskt bygd opp att i etterkrigsåra og vart den tredje største byen i Sovjetunionen. Etter oppløysinga av Sovjetunionen og sjølvstendet til Ukraina i 1991 vart Kyiv verande hovudstaden i landet.

Byen har eit universitet, som vart grunnlagt i 1834. I tillegg finst det 17 høgskular, 25 museum, eit planetarium, teater, botaniske og zoologiske hagar i byen.

1. ↑ «Utanlandske stadnamn: A–Å», Språkrådet, henta 13. august 2021 
2. ↑ «Kyiv og andre navn i Ukraina», Språkrådet (på norsk bokmål), henta 25. februar 2022 
3. ↑ Columbia Encyclopedia, article Kiev
4. ↑ «Kiev i Ukraina – Britannica Online Encyclopedia». Encyclopædia Britannica. Henta 9. september 2012.