Persan

Persan
	فارسی
Locutors	110 milions
Tipologia	SOV
Classificacion lingüistica
	Lengas indoeuropèas Lengas indoiranianas Lengas iranianas occidentalas Pèrsa ancian Pèrsa mejan Persan; ; ; ; ;
Estatut oficial
Oficial de	Iran Afganistan Tatgiquistan
Acadèmia	Acadèmia de la Lenga e de la Literatura Persana ( Iran); Institut Rudaki de la Lenga e de la Literatura ( Tatgiquistan); Acadèmia dei Sciéncias d'Afganistan ( Afganistan)
Estatut de conservacion
	Atudat; EXExtinct (Atudat) Menaçat; CRCritically endangered (En dangièr critic) SESeverely endangered (En dangièr sevèr) DEDevinitely endangered (En dangièr definitiu) VUVulnerable (Vulnerable) Segur; NENot Endangered (Non en dangièr) ICHEL Red Book: Not Endangered Classada coma lenga segura (NE) per l'Atlàs de las lengas menaçadas dins lo mond
Còdis lingüistics
ISO 639-1	fa
ISO 639-2	fas per
ISO 639-3	fas
Ethnologue	fas
Glottolog	fars1254
ASCL	4106
IETF	fa
Mòstra
	Article premier de la Declaracion Universala dei Drechs de l'Òme :; مادهء ١; تمام افراد بشر آزاد زاده می‌شوند و از لحاظ حيثيت و كرامت و حقوق با هم برابرند. همگی دارای عقل و وجدان هستند و بايد با يكديگر برادرانه رفتار كنند.

Lo persan (en persan : فارسی|فارسی, Fārsi, AFI: [fɒːɾˈsi]) es una lenga iraniana de la branca indoiraniana dei lengas indoeuropèas. Es la lenga oficiala e majoritària d'Iran, de Tatgiquistan e de plusors regions d'Afganistan (ont es dich dari dempuei 1958 per de rasons politicas). Es tanben una lenga minoritària dins mai d'un país d'Orient Mejan (Iraq, Bahrain, Qatar, EAU e Oman) e d'Asia Centrala (Ozbequistan, Turcmenistan, Quirguizstan e Cazacstan). A temps passat, foguèt la lenga utilizada per lei govèrns de reiaumes poderós coma l'Empèri Aquemenida, l'Empèri Sassanida e l'Empèri Mogòl.

Lo persan es una lenga fòrça anciana que son existéncia es atestada tre lo sègle V avC per d'inscripcions estatalas. A conegut plusors transformacions importantas, especialament après la disparicion de l'Empèri Aquemenida au sègle IV avC e après la conquista aràbia de Pèrsia au sègle VII. Una partida importanta de son vocabulari provèn ansin de l'arabi, una lenga semitica, e son sistèma d'escritura es fondat sus un alfabet arabi modificat en Iran e en Afganistan (e cirillic en Tatgiquistan). En 2023, èra parlada per aperaquí 110 milions de personas.

Lo persan es una dei lengas que rivaliza amb l'arabi dins l'espaci musulman orientau. D'efiech, gràcias a son istòria lònga, a engendrat una literatura rica e prestigiosa marcada per leis òbras de Ferdowsi, de Rumi, d'Omar Khayyam, de Nizami, de Hafez e de Farid al-Din Attar. Lo persan aguèt tanben un ròtle religiós important avans l'adopcion de l'islam coma religion per lei populacions pèrsas.