Lo sumo es un espòrt de lucha tradicional multisecular japonés ont dos òmes pesucs pesugasses ensajan de butar mutualament l'autre fòra d'un cercle gaireben perfièch de 4,50 m de diamètre, situat sus un ring de 5,50 m de costat apelat dohyo, o lo s'abausir al sòl, demercé de tecnicas que sovent ne semblan las del judo o de l'aikido, qu'es quicòm de pro extraordinari per de clapas d'òmes atal. De còps que i a, pr'aquò, lo combat, que ne dura lèumens sonque vint o trenta segondas, ne pòt èsser rèireviolent, quand se ne carpanejan o trucan directament a la cara, tè tu tè ieu, que non sai.
Generalament, lo luchaire mai grand es sovent lo que ganha mas pas sempre, que se ne devon conéisser mantuna tecnica de lucha sofisticada e que necessitan d'annadas e d'annadas d'estudis pacients e molts sacrificis. D'efièch, per arribar de n'èsser pesucs atal, mai que pus, los luchaires de sumo o sumotori manjan una alimentacion especiala que los ajuda fòrça per grossir.
Ne devon èsser gròsses, de segur, que d'ont mai son gròsses e d'ont mai serà dificil de los bolegar o abatre al sòl. Lo luchaire mai pesuc pòt pesar mai de 270 kg mas la mejana es d'unes 150 o 160 kg. Ne depen tot parièr de la siá talha, que d'unes son pro bèls e d'autres pichons, per çò quar i a pas cap règla per poder practicar lo sumo.
Dempuèi un quinzenat d'annadas, n'assistissèm a l'arribada demest los melhors luchaires de, primièr, d'unes mongòls (coma n'Asashoryu, un dels 2 sols yokozuna actuals...) e coreans mas tot parièr ara de russes, georgians, bulgars e un hawaiian que foguèt lo primièr non japonés a èsser designat yokozuna, id est campion màger, lo grade suprèm dins la ierarquia complèxa dels sumotori.
Los torneges màgers del circuit de l'eleit son 6, 3 a Tòquio, e los autres a Osaka, Nagoya e Fukuoka. Cada combatent se rescontra los catorze autres concurrents, per un total de quinze combats.Lo venceire es lo que comptarà maitas victòrias e i pòt aver d' ex aequo e mai d'un venceire.
Tot parièr, d'unes prèmis pòdon recompensar la valor o lo coratge idem la combativitat dels rikishi (id est luchaires, autre nom dels sumotori) e tanben la melhora tecnica.D'a vegadas, s'autrejan de prèmis especials, o nat, se los s'ameritan pas.
Es la competicion esportiva mai seguida e fervorosament amai apassionada, de Japon.Se ne pòt explicar aquel fenomèn sociocultural per l'origina religiosa e shamanica d'aicesta practica, dirèctament religada al shinto, la religion nacionala de Nihon.