Behawioryzm

Ten artykuł dotyczy psychologii. Zobacz też: behawioryzm w literaturze.

Ten artykuł od 2020-12 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Behawioryzm (ang. behavior lub behaviour – zachowanie) – filozofia nauki o zachowaniu ludzi oraz zwierząt. W podejściu tym uznaje się istotną rolę:

• środowiska jako czynnika, który kontroluje zachowania organizmów
• indywidualnej historii uczenia się poprzez konsekwencje (historia wzmocnień). Według tego podejścia zachowanie jest odpowiedzią na stymulację środowiska, a przyczyną zachowania są jego przeszłe konsekwencje (środowisko jest dla organizmu informacją, czy w danej sytuacji konkretne zachowanie będzie wzmacniane czy nie).

W badaniach w tym nurcie główne znaczenia przypisuje się procesom warunkowania sprawczego (bodziec różnicujący – zachowanie – konsekwencje), zastępczego (poprzez modela), ale również klasycznego (bodziec – reakcja) wraz z czynnikami wpływającymi na ich skuteczność (operacje motywujące, operacje znoszące itp.).

Behawioryzm rozwinął się na początku XX wieku. Powstał w sprzeciwie do tradycyjnych form psychologii, które przypisywały duże znaczenie badaniu i znaczeniu stanów wewnętrznych (np. psychoanaliza). Łączy w sobie elementy filozofii, metodologii i psychologii. Do powstania tego nurtu w dużej mierze przyczyniły się: teoria ewolucji Darwina, eksperymenty Pawłowa nad warunkowaniem klasycznym oraz odkrycie prawa efektu przez Edwarda Thorndike’a. Wszystkie te odkrycia zmieniły spojrzenie naukowców na zachowanie i jego przyczyny oraz pokazały, jak duże znaczenie ma środowisko dla funkcjonowania organizmów żywych.

Za osobę, która rozpoczęła nurt behawioryzmu, uważa się Johna B. Watsona, który w 1913 roku opublikował pracę „Psychology as the Behaviorist Views It" nazywaną manifestem behawiorystycznym. Watson uważał, że zachowanie przyjmuje postać S-R, czyli bodziec–reakcja. Za cel psychologii uznał on w swojej pracy przewidywanie i kontrolę zachowania. Sprzeciwiał się badaniu metodami introspekcyjnymi, a tym samym nakazywał ignorowanie stanów wewnętrznych w badaniach naukowych. Jedyną obiektywnie mierzoną zmienną, według Watsona, mogło być zachowanie. Chciał on, aby psychologia stała się nauką podobną do innych nauk przyrodniczych (takich jak fizyka czy chemia). Uważał, że w tym celu potrzebne było posługiwanie się podobnymi do tych nauk wyjaśnieniami i metodologią.