Bricha

Bricha (hebr. בריחה, ucieczka) – organizacja działająca w latach 1945–1948, której celem była pomoc tym spośród Żydów ocalałych z Holocaustu, którzy chcieli opuścić powojenną Europę i przedostać się do Brytyjskiego Mandatu Palestyny. Sama akcja emigracyjna nosi tę samą nazwę.

Emigracja uchodźców żydowskich, m.in. gromadzonych przez aliantów w obozach dla przesiedleńców, była nielegalna z obu stron. Oficjalnie uchodźcom tym nie wolno było opuścić państw europejskich. W świetle opublikowanej przez władze brytyjskie w 1939 Białej Księdze nie wolno im było również osiedlać się w Mandacie Brytyjskim.

Na przełomie 1944 i 1945 roku działacze organizacji syjonistycznych i część bojowników z warszawskiego getta, założyli w Lublinie grupę Bricha^[1]. Pierwsze jej punkty powstały jeszcze w 1944 r. w Wilnie i Równem^[2]. Uważali oni emigrację do Mandatu Brytyjskiego za sposób ucieczki przed europejskim antysemityzmem. Po wyzwoleniu Równego, w 1944, Eliezer i Abraham Lidowski, a także Pasza (Izaak) Rajchmann uznali, że życie Żydów w Polsce nie ma przyszłości. Utworzyli cech rzemieślniczy, aby utajnić właściwą działalność, i wysłali grupę zwiadowczą do Czerniowiec w poszukiwaniu dróg ucieczki. Organizacja nabrała kształtów w styczniu 1945, po dołączeniu do niej działaczy żydowskiego antyhitlerowskiego ruchu oporu: Aby Kownera z oddziałem wileńskim i Icchaka Cukiermana, jednego z dowódców ŻOB-u, walczącego w powstaniu w getcie warszawskim. Wkrótce wysiłki Brichy połączono z podobnymi akcjami Brygady Żydowskiej, a później – Hagany^[3].

W Polsce, Bricha utworzyła kilka obozów dla przesiedleńców na Dolnym Śląsku. Żydzi przekraczali zieloną granicę z Czechami, a następnie przedostawali się przez Austrię i Włochy, gdzie wsiadali na statki w kierunku Palestyny. Ponieważ Brytyjczycy nie zgadzali się na tę imigrację, statki były albo zmuszane do odwrotu, albo konwojowane na Cypr, gdzie utworzono obozy dla nielegalnych imigrantów^[1]. Dla realizacji celów organizacji jej działalność była tajna, używano fałszywych dokumentów, a w kontaktach posługiwano się szyfrem^[2].

Według danych Brichy, między sierpniem 1945 a końcem czerwca 1946, z pomocy tej organizacji w emigracji z Polski skorzystało 46 000 Żydów^[4]. Z kolei szacuje się, że tylko w lipcu i sierpniu 1946 Polskę opuściło 73 000 osób, w ogromnej większości dzięki pomocy Brichy. W sumie około 170 000 polskich (i 250 000 europejskich) Żydów wyemigrowało do Palestyny z pomocą Brichy^[1].