Czasownik – część mowy nazywająca procesy (czynności, stany)[1][2]. W zdaniu tworzy orzeczenie. Czasowniki są nazwami czynności, jakie wykonują w danym czasie istoty żywe, narzędzia lub maszyny, oraz nazwami stanów, w jakich te istoty albo przedmioty się znajdują[1].
Nie w każdym języku da się wyróżnić jasną klasę czasowników, a klasy czasowników w poszczególnych językach świata wykazują różne cechy; na przykład w języku japońskim przymiotniki dają się definiować jako podklasa czasowników[3], a w języku malajskim/indonezyjskim przymiotniki pełnią funkcję czasowników nieprzechodnich[4].
Dla czasownika typowe są kategorie gramatyczne osoby, czasu i trybu, przy czym nie mają one charakteru uniwersalnego. Fleksja osobowa nie występuje chociażby w niektórych językach kaukaskich, indonezyjskich (austronezyjskich) czy też w języku joruba (nigero-kongijski)[5]. Gramatycznej kategorii czasu (odmiany przez czasy) pozbawione są czasowniki w niektórych językach austronezyjskich[6], w języku chińskim[7] czy też w części języków Ameryki Północnej (np. yurok)[8].
- ↑ a b PiotrP. Bąk PiotrP., Gramatyka języka polskiego, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978, s. 157 .
- ↑ ŠimonŠ. Ondruš ŠimonŠ., JánJ. Sabol JánJ., Úvod do štúdia jazykov, Bratislava: Slovenské pedagogické nakladateľstvo, 1987, s. 171, OCLC 28427817 (słow.).
- ↑ AlexanderA. Vovin AlexanderA., A Descriptive and Comparative Grammar of Western Old Japanese: Part 2: Adjectives, Verbs, Conjunctions, Particles, Postpositions, Indexes, Folkestone: Global Oriental, 2009 (Languages of Asia 8), s. 429, DOI: 10.1163/ej.9781905246823.i-1376, ISBN 978-19-05-24682-3, ISBN 978-90-04-21311-1 (ang.).
- ↑ JozefJ. Genzor JozefJ., Jazyky sveta: história a súčasnosť, Bratislava: Lingea, 2015, s. 408, ISBN 978-80-8145-114-0, OCLC 950004358 (słow.).
- ↑ KazimierzK. Polański KazimierzK. (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. 2, Wrocław: Ossolineum, 1999, s. 98, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897 .
- ↑ MaggieM. Tallerman MaggieM., Understanding Syntax, wyd. 3, Abingdon–New York: Routledge, 2013, s. 42, DOI: 10.4324/9780203778579, ISBN 978-0-2037-7857-9, ISBN 978-1-4441-1205-4, ISBN 978-1-4441-4981-4, OCLC 1082214118 [dostęp 2024-11-17] (ang.).
- ↑ WolfgangW. Klein WolfgangW., PingP. Li PingP., Introduction, [w:] WolfgangW. Klein, PingP. Li (red.), The Expression of Time, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 2009 (The Expression of Cognitive Categories 3), s. 1–4, DOI: 10.1515/9783110199031.1, ISBN 978-3-11-019903-1, ISBN 978-3-11-019581-1, ISBN 978-3-11-019582-8, OCLC 774092161 (ang.), patrz s. 1.
- ↑ MarianneM. Mithun MarianneM., The Codification of Time on the North American Pacific Rim, [w:] YasuhikoY. Nagano (red.), Time, Language and Cognition, Osaka: National Museum of Ethnology, 1998 (Senri Ethnological Studies 45), s. 251–280, DOI: 10.15021/00002943, OCLC 39508396 (ang.), patrz s. 257.