Fiszbinowce

Fiszbinowce

Mysticeti
Flower, 1864[1]
Okres istnienia: późny eocen–dziś PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 37.71/0 37.71/0
długopłetwiec oceaniczny
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	parzystokopytne
Podrząd	Whippomorpha
Infrarząd	walenie
Parvordo	fiszbinowce
Synonimy Vermivora Lesson, 1842[2] Mysticete Flower, 1864[1] Mysticete J.E. Gray, 1864[3] Mystacoceti Flower, 1867[4] Mystacocetae Burmeister, 1867[5] Mysticeti Cope, 1869[6] Anodontocete Scott, 1873[7] Microzoophaga Scott, 1873[7] Mystacoceta Ameghino, 1889[8] Mysticeti Cope, 1891[9] Mysticeta Haeckel, 1895[10] Mystacoceta Haeckel, 1895[11] Crenaticeti Mitchell, 1989[12] Mysticetiformes Kinman, 1994[13] Thalassotherii Bisconti, Lambert & Bosselaers, 2013[14] Balaenimorpha Zagorodnyuk, 2014[15]
Rodziny
14 rodzin (w tym 11 wymarłych) + 22 rodzaje wymarłe o statusie incertae sedis – zobacz opis w tekście
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Fiszbinowce^[16] (Mysticeti) – parvordo ssaków z podrzędu Whippomorpha w obrębie rzędu parzystokopytnych (Artiodactyla). Obejmuje szeroko rozprzestrzenione i zróżnicowane mięsożerne ssaki morskie z rodzin: walowatych, płetwalowatych, walenikowatych i pływaczowatych. Obecnie wyróżnia się 15 gatunków. Uważano niegdyś, że walenie wyewoluowały z Mesonychidae, lecz dowody molekularne wskazują na ich bliskie pokrewieństwo z parzystokopytnymi. Fiszbinowce oddzieliły się od zębowców około 34 milionów lat temu.

Fiszbinowce różnią się wielkością, osiągając od 6 m długości i 3000 kg w przypadku walenika małego do 34 m długości i 190 ton płetwala błękitnego, będącego największym znanym zwierzęciem żyjącym na Ziemi. Występuje dymorfizm płciowy. Ciało może być lub mieć duże rozmiary, co zależy od sposobu odżywiania się. Kończyny uległy modyfikacji, przekształcając się w płetwy. Choć nie tak giętkie i zwinne jak płetwonogie, fiszbinowce potrafią bardzo szybko pływać, nawet do 37 km/h. Wykorzystują fiszbiny do odfiltrowywania pokarmu z wody (tzw. lunge-feeding, gulp-feeding). Ich kręgi szyjne połączyły się, uniemożliwiając ruchy głowy. Niektóre gatunki dobrze zaadaptowały się do nurkowania na znaczne głębokości. Posiadają warstwę tłuszczu pod skórą, co pozwala im utrzymywać ciepło w zimnej wodzie.

Choć szeroko rozprzestrzenione, fiszbinowce w przypadku większości gatunków preferują chłodniejsze wody w okolicach biegunów północnego i południowego. Pływacz szary wyspecjalizował się w żerowaniu na zamieszkujących dno morskie mięczakach. Płetwalowate specjalizują się w odfiltrowywaniu planktonu (lunge-feeding), cechują się opływowym kształtem ciała, redukującym opór podczas przyśpieszania. Walowate stosują inną metodę, gulp-feed – wykorzystują swą wielką głowę do zaczerpnięcia znacznych ilości powietrza i odsiewania wolno poruszającej się zdobyczy. Samce zazwyczaj kojarzą się z więcej niż jedną samicą (są poligyniczne). Stopień poligynii zależy od gatunku. Samce osiągają sukces reprodukcyjny poprzez różne strategie od rytualnych popisów ze śpiewaniem bądź zachowaniem typu lek. Młode zazwyczaj rodzą się na wiosnę bądź latem, cała odpowiedzialność za nie spoczywa na matce, głodującej przez względnie długi czas migracji, zależnie od gatunku. Fiszbinowce wydają liczne odgłosy, niekiedy całe pieśni, jak u humbaków.

Mięso, tłuszcz, fiszbiny i olej z wielorybów były tradycyjnie wykorzystywane przez rdzenną ludność Arktyki. Niegdyś nieubłaganie zabijane dla potrzeb przemysłu pożądającego wymienionych produktów, obecnie walenie chronione są prawem międzynarodowym. Jednak waleń biskajski jest przez IUCN uznawany za zagrożony wyginięciem. Poza polowaniami fiszbinowcom zagrażają zatrucie mórz i zakwaszenie wód. Spekuluje się też, że ludzkie sonary sprowadzają je na mielizny. Rzadko trzyma się je w niewoli, podejmowano takie próby tylko z młodymi lub przedstawicielami mniejszych gatunków.