Gameta

Gameta^[1] (komórka płciowa^[2], komórka rozrodcza^[2]) – komórka służąca do rozmnażania płciowego^[2].

Gameta u zwierząt powstaje na drodze mejozy^[2] (wyjątkowo na drodze mitozy u haploidalnych samców pszczół^[3]) w gametogenezie z gametocytów^[2]. Może uczestniczyć w procesie zapłodnienia, łącząc się z gametą innej płci i tworząc zygotę.

Gamety mogą^[4][5]:

• różnić się informacją genetyczną, ale nie różnić się morfologicznie – mówimy wtedy o izogamii i oznaczamy komórki jako: "+" i "-";
• różnić się wielkością (ze względu na ilość materiału zapasowego), ale nie różnić się zdolnością do ruchu – mówimy wtedy o anizogamii i oznaczamy gamety jako męską (mniejsza) i żeńską (większa), odpowiednio mikrogameta i makrogameta^[5];
• różnić się zdolnością do ruchu. Wyróżniamy wówczas dwa typy gametogamii^[6]:
  • planogamia – gdy gamety są ruchome. Gametę ruchomą nazywamy plemnikiem, nieruchomą – komórką jajową,
  • aplanogamii – gdy gamety są nieruchome.

Gdy gamety są ruchome, a równocześnie jedna z nich (komórka jajowa) jest dużo większa i nieruchoma, a druga (plemnik) – dużo mniejsza i ruchoma, wówczas mówimy o oogamii^[4][5].

Niekiedy anizogamię i oogamię traktuje się łącznie i nazywa heterogamią^[5][7]. U nagonasiennych i okrytonasiennych mówi się o komórce plemnikowej^[8]. Gameta człowieka zawiera: 22 autosomy (chromosomy somalne) i 1 allosom (chromosom płci).