Our website is made possible by displaying online advertisements to our visitors.
Please consider supporting us by disabling your ad blocker.
Gniotowate
 Gnetum gnemon | |
| Systematyka[1][2][3] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina |
gniotowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Gnetaceae Blume Nov. Pl. Expos.: 23. Aug-Dec 1833[4] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Gnetum L. (1767)[4] | |
| Zasięg | |
| |
_(6863727669).jpg)
Gniotowate (Gnetaceae) – monotypowa rodzina z rzędu gniotowców (Gnetales). Należy tu jeden rodzaj – gniot (Gnetum L.) z 43 gatunkami[5]. Rośliny te występują w strefie międzyzwrotnikowej osiągając największe zróżnicowanie w Azji południowej i południowo-wschodniej[6] (najbardziej rozpowszechniony tamtejszy gatunek – Gnetum gnemon sięga po północne krańce australijskiego stanu Queensland i Vanuatu[7]). Cztery gatunki rosną w lasach równikowych środkowo-zachodniej Afryki[8] i 10 w tropikach Ameryki Południowej[7] (głównie w Amazonii)[9]. Większość przedstawicieli rodziny rośnie w niżowych wilgotnych lasach równikowych, czasem na skrajach lasów, na sawannie, w okresowo zalewanych zbiorowiskach nadrzecznych[10].
Rośliny te w wyniku konwergencji bardzo przypominają okrytonasienne m.in. budową liści, przebiegiem zapłodnienia, owadopylnością, obecnością naczyń przewodzących w drewnie[11]. Wiele gatunków ma duże znaczenie użytkowe, głównie jako rośliny jadalne i włóknodajne. Gnetum gnemon ma jadalne liście i nasiona, po roztarciu dające mąkę służącą m.in. w Indonezji do wyrobu krakersów emping. Wykorzystywane są włókna z łyka tego i kilku gatunków występujących na Nowej Gwinei[11][9]. Ze względu na trwałość stosowane są do wyrobu sieci, sznurów, toreb[9]. Drewno G. gnemon używane jest jako konstrukcyjne[9]. Jadalne liście i bulwy mają gatunki afrykańskie (G. africanum i G. buchholzianum)[11] (zbierane są ze stanu dzikiego, szatkowane i spożywane po zagotowaniu lub zmieszaniu z olejem palmowym lub masłem orzechowym[9]), G. costatum ma jadalne liście, nasiona i kwiatostany[11].
Nazwa Gnetum pochodzi od malajskiej nazwy rośliny Gnetum utan zarejestrowanej przez Georga Rumphiusa w Herbarium Amboinense z 1741[9]. W XIX wieku stosowano polskie nazwy zwyczajowe „gnet” i „gniot”, w literaturze botanicznej XX wieku rozpowszechniła się tylko ta druga forma[a].
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieruggieroBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieapwebBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ a b James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. [dostęp 2011-05-08]. (ang.).
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwiepowoBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Liguo Fu, Yong-fu Yu, Michael G. Gilbert: Gnetaceae Lindley. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-01-15].
- ↑ a b David G. Fell, David J. Stanton, Dick Williams, Frank Loban, Frank Nona, Troy Stow, John Wigness, Erimiah Manas, Guyai Uiduldam. First record of the Gnetales in Australia: Gnetum gnemon L. (Gnetaceae) on Badu and Mua islands, Torres Strait, Queensland. „Austrobaileya”. 9, 3, s. 421–430, 2015.
- ↑ Biye, Elvire - Hortense, Balkwill, Kevin, Cron, Glynis. A clarification of Gnetum L. (Gnetaceae) in Africa and the description of two new species. „Plant Systematics and Evolution”. 300, 2, 2014. DOI: 10.1007/s00606-013-0879-6.
- ↑ a b c d e f Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwiemaartenBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwiekramerBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ a b c d David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 395, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
<ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>Previous Page Next Page
