Hagia Sophia

Hagia Sophia

nr rej. : 356; budowla wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO
Hagia Sophia z dobudowanymi przez muzułmanów czterema minaretami
Państwo	Turcja
Miejscowość	Stambuł
Typ budynku	świątynia wschodniochrześcijańska (z przerwami od ok. 360–1204, 1261–1453) świątynia rzymskokatolicka (1204–1261) muzeum (1934–2020) meczet (1453–1934, od 2020)
Styl architektoniczny	bizantyński
Wysokość całkowita	55,6 m
Rozpoczęcie budowy	ok. 325
Ukończenie budowy	ok. 360
Ważniejsze przebudowy	1453 (dobudowanie minaretów)
Zniszczono	404, 532
Odbudowano	415, 532–537
Położenie na mapie Stambułu Hagia Sophia
Położenie na mapie Turcji Hagia Sophia
41°00′31″N 28°58′48″E/41,008611 28,980000
Multimedia w Wikimedia Commons

Hagia Sophia (gr. Ἁγία Σοφία, Aja Sofia; tur. Ayasofya) – meczet w Stambule, a w przeszłości kolejno świątynia chrześcijańska, meczet i muzeum. Uważana za najważniejsze dzieło architektury bizantyńskiej.

Pierwotnie budynek powstał jako kościół Mądrości Bożej (zwany też Wielkim Kościołem). Była świątynią najwyższej rangi w Cesarstwie Bizantyńskim, katedra patriarsza oraz miejsce modłów i koronacji cesarzy bizantyjskich, na przestrzeni wieków niedościgniony wzór świątyni doskonałej i niemal symbol Kościoła bizantyńskiego^[1]. Ufundowana przez Justyniana I Wielkiego, w obecnym kształcie powstawała w okresie od 23 lutego 532 do 27 grudnia 537. Po zdobyciu Konstantynopola przez Turków w 1453 została zamieniona na meczet (wtedy dobudowano minarety). Świątynię miał przyćmić wybudowany w XVII wieku Błękitny Meczet.

Od 1934 do lipca 2020 świątynia pełniła rolę muzeum. Po decyzji sądu administracyjnego Turcji unieważniającego dekret z 1934 i decyzji prezydenta Recepa Tayyipa Erdoğana została ponownie zamieniona w meczet^[2]. Do końca 2023 roku była dostępna dla zwiedzających za darmo. Od stycznia 2024 wstęp dla zwiedzających jest płatny i dostępna jest dla nich tylko galeria na piętrze. Parter jest dostępny jedynie dla wyznawców islamu. Tym samym jest to jedyny meczet w Stambule pobierający opłatę za zwiedzanie.