Han Guangwudi

Han Guangwudi

光武帝

Imię chińskie osobiste Pismo uproszczone 刘秀 Pismo tradycyjne 劉秀 Hanyu pinyin Liú Xiù Wade-Giles Liu Hsiu
Imię chińskie świątynne Pismo uproszczone 世祖 Pismo tradycyjne 世祖 Hanyu pinyin Shìzǔ Wade-Giles Shih-tsu
Imię chińskie pośmiertne Pismo uproszczone 光武帝 Pismo tradycyjne 光武帝 Hanyu pinyin Guāngwǔdi Wade-Giles Kuang-wu-ti Wymowa (IPA) kwáŋ.ù tî
Cesarz Guangwu na fragmencie Zwoju Trzynastu Cesarzy, autorstwa Yan Libena (ok. 600–673). Zbiory Museum of Fine Arts w Bostonie
Cesarz Chin
Okres	od 5 sierpnia 25 do 29 marca 57
Poprzednik	Gengshidi
Następca	Han Mingdi
Era panowania	Jiànwǔ (建武) 25–55
Era panowania	Jiànwǔ zhōngyuán (建武中元) 56-57
Dane biograficzne
Dynastia	Han
Data i miejsce urodzenia	13 stycznia 5 p.n.e. Jiyang
Data i miejsce śmierci	29 marca 57 n.e Luoyang
Ojciec	Liu Qin
Matka	Fan Xiandu
Rodzeństwo	Liu Yan
Żona	Guo Shengtong od 10 lipca 26 do 1 grudnia 41
Dzieci	Liu Qiang Liu Fu Liu Kang Liu Yan Liu Yan
Żona	Yin Lihua od 1 grudnia 41 do 29 marca 57
Dzieci	Liu Zhuang Liu Cang Liu Jing Liu Heng Liu Jing
cesarska konkubina	Piękność Xu
Dzieci	Liu Ying

Han Guangwudi, imię publiczne: Wenshu, chiń. 文叔 (ur. 13 stycznia 5 p.n.e. w Jiyang, zm. 29 marca 57 n.e. w Luoyangu) – pierwszy cesarz Późniejszej dynastii Han, panujący od 5 sierpnia 25 aż do śmierci.

Guangwu (imię osobiste Liu Xiu) był potomkiem cesarza Jinga (157–141 p.n.e.) w szóstym pokoleniu. Pod koniec 22 jego starszy brat, Liu Yan, podniósł bunt przeciwko Wang Mangowi (9–23). Z sukcesów rebeliantów skorzystał jednak głównie inny członek klanu Liu, Liu Xuan (23-25), który obwołał się cesarzem i szybko pozbył się konkurenta w postaci brata Guangwu. Ze względu na jego zasługi na polu walki ten ostatni nie mógł jednak zostać całkowicie odsunięty na bok i w 24 udało mu się uzyskać samodzielne dowództwo w północno-wschodnich Chinach. To w tym regionie pośród ciągłych walk Guangwu zbudował faktycznie niezależne władztwo i 5 sierpnia 25 ogłosił się cesarzem, podczas gdy w międzyczasie Liu Xuan zginął w walce z Czerwonymi Brwiami. Gunagwu pokonał Czerwone Brwi wchodząc w sojusz z kontrolującym dolinę rzeki Wei Wei Ao, po to tylko by doprowadzić do jego zagłady w 33. Wojna domowa ostatecznie zakończyła się w 36, gdy zginął najpoważniejszy przeciwnik Guangwu, panujący w Syczuanie Gongsun Shu.

Guangwu uważał się za odnowiciela rządów Hanów po okresie uzurpacji Wang Manga, w rzeczywistości jednak założona przez niego dynastia miała niewiele wspólnego ze swoimi poprzednikami, ponieważ nowa elita rządząca wywodziła się ze wschodu, a nie z północnego zachodu, jak w okresie Wcześniejszej dynastii Han. Wymownym znakiem tego braku ciągłości pomiędzy Wcześniejszymi a Późniejszymi Hanami było przeniesienie stolicy z zachodu na wschód, do Luoyangu. Guangwu starał się na wiele sposobów nadać swojej dynastii aurę religijnej legitymacji i w przyszłości traktowano go jako wzór do naśladowania w zakresie cesarskiego kultu. W rzeczywistości wiele ze sprawowanych przez niego rytuałów ustanowił jednak Wang Mang. W administracji Guangwu starał się kontynuować wzorce pozostawione przez Wcześniejszą dynastię Han, dokonując jednak pewnych istotnych zmian, z których najważniejszą było zniesienie obowiązku powszechnej służby wojskowej. Prowadził pasywną politykę zagraniczną, tłumiąc rebelie na południu i po początkowych klęskach z ich ręki korzystając z rozpadu Xiongnu na Północnych i Południowych, co pozwoliło mu na zabezpieczenie północnej granicy. Początkowo ożeniony z wywodzącą się z północy Guo Shengtong, ulegając naciskom rodów ze swojej rodzimej komanderii, które tworzyły najpotężniejszą frakcję na jego dworze, w 41 uczynił swoją cesarzową wywodzącą się tak samo jak on z Nanyang Yin Lihua. Tym samym następcą tronu został jego najstarszy syn z tego związku, przyszły cesarz Ming (57–75).