Hetmanat

Ten artykuł dotyczy państwa kozackiego w XVII–XVIII wieku. Zobacz też: Hetmanat na temat państwa ukraińskiego w 1918.

Hetmanat, Hetmańszczyzna

Гетьманщина

1649–1764
Herb Flaga
Ustrój polityczny	demokracja wojenna
Stolica	Czehryń, Baturyn, Głuchów
Data powstania	1649
Data likwidacji	1764
Władca	Kiriłł Razumowski
Populacja (1762) • liczba ludności	1 027 928
Religia dominująca	prawosławie
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons

Hetmanat^[1], Hetmańszczyzna (ukr. Гетьманщина), (1649–1764), zwane także Wojskiem Zaporoskim – w okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów system autonomicznych rządów terytorialnych na Ukrainie Naddnieprzańskiej, oparty na systemie demokracji wojennej Kozaków Zaporoskich, powstały w wyniku zawartej w roku 1649 ugody zborowskiej wojska zaporoskiego z królem Polski Janem II Kazimierzem Wazą i Rzecząpospolitą, potwierdzony w roku 1654 w ugodzie perejasławskiej pomiędzy wojskiem zaporoskim a carem rosyjskim Aleksym I i ponownie (w rozszerzonej formie) w unii hadziackiej (króla i Rzeczypospolitej z Kozaczyzną zaporoską, 1658).

Po przejęciu Ukrainy Lewobrzeżnej przez Rosję w konsekwencji traktatu Grzymułtowskiego (1686) system autonomii hetmańskiej został utrzymany na Ukrainie Lewobrzeżnej (podległej carowi) i od czasów hetmana Iwana Mazepy systematycznie ograniczany, aż do całkowitej likwidacji w 1764^[a]. Po roku 1764 zostały w ramach Imperium Rosyjskiego utrzymane jednak specyficzne przywileje Ukrainy Lewobrzeżnej (dotyczące statusu języka ruskiego i pozycji szlachty kozackiej).